Brandwond
Een brandwond is een wond die meestal ontstaat door verbranding van de huid door invloed van hitte gedurende een bepaalde tijd en boven een bepaalde kritische temperatuur. Boven deze temperatuur (+/- 42° C) treedt na enige tijd beschadiging van de huid op.
Inhoud |
[bewerk] Oorzaken
Brandwonden kunnen ontstaan door contact van de huid met hete gassen, vloeistoffen of andere materialen. Extreme koude, zoals bijvoorbeeld aanraking van vloeibare stikstof, heeft hetzelfde effect op de huid als hitte. Ook sterk bijtende chemicaliën kunnen brandblaren veroorzaken wanneer ze met de huid in aanraking komen.
[bewerk] Gradaties
Brandwonden worden, afhankelijk van de diepte, in verschillende gradaties onderverdeeld. De diepte, en daarmee de graad, van een brandwond hangt af van de temperatuur, de tijd dat de huid blootgesteld wordt aan die temperatuur en de oorzaak.
- Eerstegraads brandwond. Bij een eerstegraads verbranding wordt de huid rood en pijnlijk, maar ontstaan geen blazen. De pijn en de verkleuring zijn in het algemeen binnen 24 uur verdwenen. Het huidweefsel is niet vernietigd en zelfs wanneer er grote delen van het lichaam zijn aangedaan, is er geen gevaar.
- Tweedegraads brandwonden (verder onderverdeeld in oppervlakkige en diepe tweedegraads brandwonden). Bij een tweedegraads verbranding treedt er blaarvorming op; er vormt zich vocht tussen de opperhuid en de lederhuid. Deze blaarvorming is in het algemeen vrij pijnlijk. Wanneer grote oppervlakken verbrand zijn, is de pijn vaak extreem. Belangrijk is dat, hoewel een deel van de huid is vernietigd, er toch nog delen van de opperhuid gaaf zijn gebleven. Hierdoor kan er na loslating van de wondkorstjes uit zichzelf nieuwe huid over de wond groeien. De genezing duurt, afhankelijk diepte van de brandwond, enkele dagen tot vier of vijf weken. De haarwortels en zweetkliertjes liggen diep in de huid. Zolang slechts een deel hiervan behouden blijft is wondgenezing mogelijk. Wel ligt het gevaar van wondinfectie op de loer. Indien dit gebeurt kan de oorspronkelijk intact gebleven huid toch nog verwoest worden, waardoor vorming van nieuwe huid wordt verhinderd. Indien dit gebeurt zijn de vooruitzichten zeer ongunstig.
- Derdegraads brandwonden. Bij een derdegraads verbranding wordt de gehele huid vernietigd. Het wondgebied reageert niet meer op gevoelsprikkels en zelfs niet op pijnprikkels. In het begin is het verbrande huidgebied wit tot grauw-wit, later bruin, perkamentachtig van kleur. Na loslating van de gevormde wondkorst komt een vaalrood of lichtrood gekleurde wondlaag te voorschijn. Dit loslaten van de wondkorst neemt bij een groot wondoppervlak veel tijd in beslag. Vaak worden derdegraads verbrandingen van meer dan drie centimeter, om de genezing te bekorten, gesloten met stukjes huid die elders op het lichaam worden weggehaald (huidtransplantatie).
Niet alleen de graad van de brandwond is van belang maar ook de grootte van het oppervlak en de plaats. Als alle epidermale elementen (huidcellen) in de wond zijn verdwenen moet genezing optreden door dichtgroeien vanaf de rand; zijn er daarentegen in de wond nog huidcellen in leven (bijv. in haarzakjes) dan vormen die bij de genezing eilandjes waarvandaan de wond zich centraal ook zal gaan sluiten en is de genezing veel vlotter. Diepe brandwonden geven vaak grote littekens die onbehandeld meestal aanleiding geven tot ernstige contracturen. Mensen met ernstige brandwonden moeten worden opgenomen in een brandwondencentrum.
[bewerk] Behandeling
Bij de behandeling van brandwonden zijn de volgende onderwerpen belangrijk:
- eerste hulp
- optreden en bestrijden van shock
- wondbehandeling en wondgenezing
- optreden van complicaties
[bewerk] Eerste hulp
Wanneer het slachtoffer in brand staat moet de hulpverlening in de eerste plaats bestaan uit blussen van de brand met veel water. Bij voorkeur moet water worden gebruikt, maar ook een snelblusser kan goede diensten bewijzen, mits er zorgvuldig voor wordt gewaakt dat men het slachtoffer niet in het gezicht spuit. Het vuur kan ook gedoofd worden door het slachtoffer strak in een deken of jas te wikkelen. Hierbij dienen vooral de uiteinden dichtgehouden te worden, daar het geheel anders als schoorsteen werkt. Is er niets bij de hand dan moet men het slachtoffer toeroepen: "liggen en rollen". De kleren van het slachtoffer mogen nooit worden opengemaakt of losgerukt, omdat dan het gevaar bestaat dat grote delen van de huid worden meegetrokken.
Het eerste wat men moet doen bij de behandeling van een brandwond is koelen. Een bekende slogan is dan ook eerst water, de rest komt later. Minimaal 10 minuten koelen, beter is een kwartier. Koelen heeft na de eerste minuut niet zozeer veel effect op de temperatuur van het weefsel meer - dat is dan allang afgekoeld tot temperaturen die ver onder de schadelijke liggen - maar heeft een heel duidelijk effect op de door de patiënt gevoelde, meestal zeer hevige pijn. Stopt men met koelen en warmt daardoor het weefsel weer op door bloeddoorstroming dan neemt de pijn weer toe. Is er niets anders, gebruik dan desnoods slootwater. Is men zo ernstig verbrand dat de kleding aan de huid geplakt zit, laat deze kleding dan zitten en koel dan met kleding en al, anders bestaat de kans dat je met de kleding de verbrande huid opentrekt met alle gevolgen van dien.
Het verbrande oppervlak van de huid mag nooit met brandzalf, vaseline, boter of iets dergelijks worden ingesmeerd, maar behoort te worden afgedekt met een steriel verband. Indien dit niet aanwezig is kan men een schoon servet of een schone handdoek of theedoek gebuiken. Is een groot oppervlak van de huid verbrand dan kan dit worden afgedekt met een gestreken schone doek of laken.
[bewerk] Vervolgbehandeling
De verdere behandeling wordt aan de arts overgelaten.
Het kan zelfs noodzakelijk zijn om door middel van huidtransplantatie met huid elders van de patiënt weggehaald door af te "schaven" en daarvan een netje te maken om de verbrande delen te bedekken en zodoende het genezingsproces mogelijk te versnellen.
Als een brandwond niet goed verzorgd wordt kan ook wondinfectie optreden. Bij brandwonden zijn met name infecties met Pseudomonas aeruginosa zeer gevreesd omdat deze bacteriën vaak ongevoelig zijn voor vele antibiotica. Verder zijn veelal ook de lichaamseigen bacteriën bij een eventuele infectie betrokken. In ontwikkelingslanden ligt daarnaast ook de tetanusbacterie op de loer.
[bewerk] Shock
Wanneer bij een brandwond meer dan 10% van het lichaamsoppervlak aangetast is, dan is de kans op shock bijzonder groot. Het gevaar voor shock bestaat niet alleen direct na de verbranding, maar shock kan enkele uren en soms zelfs dagen na de verbranding nog optreden. Zoals al eerder vermeld gaat het ontstaan van brandblaren gepaard met vochtophoping tussen de opperhuid en de lederhuid. Dit vocht bestaat uit bloedvloeistof (plasma) en wordt dus onttrokken aan het circulerende vocht in de bloedbaan.
Shock kan daarom in eerste instantie worden bestreden door het toedienen van vocht. Hierbij dient men zeer voorzichtig te werk te gaan daar de slachtoffers in veel gevallen bewusteloos zijn. In het ziekenhuis kan men zorgen voor vochttoediening door middel van een infuus.
[bewerk] Wondbehandeling en wondgenezing
Een open wond is een ideale voedingsbron voor bacteriën die vroeg of laat elke brandwond binnendringen. Infectie van de wond kan tot gevolg hebben dat bacteriën via de bloedsomloop in de organen van het lichaam terechtkomen. Dit is een van de gevaarlijkste complicaties die een patiënt met brandwonden bedreigen. Dit gevaar blijft in het algemeen bestaan tot de wond zich spontaan sluit of door stukjes gezonde huid wordt gesloten. Daarom is de behandeling van brandwonden gericht op het sluiten van het wondoppervlak en het tot staan brengen of remmen van infecties.
Eerste- en tweedegraadsbrandwonden kunnen spontaan genezen, dat wil zeggen zonder huidtransplantatie. De definitieve sluiting van derdegraadsbrandwonden is slechts mogelijk met behulp van huidtransplantaties. Het beste resultaat wordt bereikt met gebruik van de eigen huid. Dit betekent echter tevens dat het wondoppervlak tijdelijk vergroot wordt, omdat elders in het lichaam wonden worden gemaakt bij het wegnemen van de huidstukjes voor de transplantatie.
[bewerk] Complicaties
Naast de reeds genoemde shock is er nog een aantal andere complicaties die het leven van een patiënt met brandwonden bedreigen. Door de slechte bloedvoorziening van een aantal organen gedurende de shockperiode kunnen onder andere de nieren ernstig worden beschadigd.
Door hitte-inwerking of inademing van giftige dampen kunnen de ademhalingsorganen ernstig worden beschadigd. Verbranding van het gezicht houdt meestal in dat ook de ademhalingswegen zijn aangedaan. In het verdere verloop kan dan een ontsteking van de luchtpijp, de luchtpijptakjes of het longweefsel ontstaan.
| Bron(nen): |
Zie ook: blaar
