Bergen op Zoom
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
|
|
|
|
|
|
|
|
Bergen op Zoom (Brabants: Bèrge) (
uitspraak (info·uitleg)) is een stad in de provincie Noord-Brabant.
Bergen op Zoom is met 65.692 inwoners (1 augustus 2006, bron: CBS) de 50e gemeente van Nederland. De gemeente beslaat een oppervlakte van 93,13 km² (waarvan 12,21 km² water) en heeft naast Bergen op Zoom de kernen Halsteren en Lepelstraat en de gehuchten Heimolen en Kladde binnen de gemeentegrenzen die sinds 1 januari 1997 zijn samengevoegd.
Inhoud |
[bewerk] Geografie / Ligging
De stad Bergen op Zoom ligt in het uiterste westen van Noord-Brabant, dicht bij de provincie Zeeland en de grens met België. De stad is gelegen op de Brabantse Wal. Ten oosten van Bergen op Zoom bevinden zich heuvelachtige zandgronden met de bossen van Zoomland en de Wouwse Plantage. Ten westen van Bergen op Zoom liggen het Markiezaatsmeer en het Zoommeer, welke vóór de aanleg van de Oesterdam en de Markiezaatskade deel uitmaakten van de Oosterschelde.
Bergen op Zoom is niet genoemd naar het kanaaltje de Zoom, dat door de stad stroomt. Bergen op Zoom bestond al een paar honderd jaar voordat de Zoom pas werd gegraven. De stad is genoemd naar het hoogteverschil van de Brabantse Wal (zoom) waarop de stad is gebouwd. De naam Bergen komt van een het heuvelachtige karakter van het landschap. Het hoogteverschil loopt op tot zo'n 20 meter.
Het centrum van Bergen op Zoom ligt in een soort kom, waarbij de Grote Markt op een laag punt ligt, en de randen van het centrum hoger gelegen zijn. Bijna alle wijken van Bergen op Zoom liggen op de hoge zandgronden van de Brabantse Wal. De industrieterreinen rond de haven en de grote nieuwbouwwijken op de 'Bergse Plaat' (een voormalige zandplaat in de Oosterschelde) liggen echter op de lage kleigronden.
[bewerk] Geschiedenis
De stad Bergen op Zoom heeft tot 1287 deel uit gemaakt van het Land van Breda dat tot die tijd geregeerd werd door de Heer van Breda. Toen hij overleed werd ervoor gekozen om het Land van Breda te verdelen in twee heerlijkheden, waardoor dus het Land van Bergen op Zoom ontstond met de stad als hoofdplaats. Het is niet precies bekend wanneer Bergen op Zoom stadsrechten heeft gekregen omdat de stadsarchieven bij een grote stadsbrand in 1397 verloren zijn gegaan, maar er wordt aangenomen dat dit bij of al voor het afscheiden van de stad als heerlijkheid is gebeurd.
De stad op de grens van Zeeuwse, Vlaamse en Brabantse invloeden was een belangrijke handelsstad en had laken- en aardewerknijverheid. Bergen op Zoom weerstond verschillende Spaanse belegeringen (onder meer door de hertog van Parma in 1588 en door Spinola in 1622, waaraan Valerius zijn lied Merck toch hoe sterck wijdde. De stad behield na de aanleg van nieuwe vestingwerken door Menno van Coehoorn haar onneembare reputatie. De vesting ging deel uitmaken van de West-Brabantse waterlinie. De Fransen maakten tijdens de Oostenrijkse Successieoorlog in 1747 echter korte metten met La Pucelle (De Maagd). De stad werd verdedigd door de hoogbejaarde generaal Cronstrom. Grote delen van de stad gingen bij de inname door de Fransen verloren. Bergen op Zoom bleef ook na het vertrek van de Fransen in 1814 een belangrijke garnizoensstad.
[bewerk] Monumenten
Tegenwoordig biedt de stad de volgende monumenten: voorop het laatgotische stadspaleis de Markiezenhof, residentie van de Heren en later de Markiezen van Bergen op Zoom, vervolgens de Sint-Gertrudiskerk, die in 1972 bij een brand zware schade leed en waarvan de toren, de Peperbus, uitziet over de aantrekkelijke Grote Markt, waaraan ook het Stadhuis staat. Ook staat hier stadsschouwburg De Maagd, in de voormalige R.K. kerk H. Maagd Maria ten Hemelopneming. De kerk in neo-classistische stijl dateert uit de jaren 1825-1829, en is door architect Onno Greiner verbouwd tot een zeer bijzondere schouwburg, waarbij het grootste deel van de kerk behouden is gebleven. Verder zijn er de Lievevrouwepoort of Gevangenpoort en, als enige overblijfsel van Coehoorns veel latere vestingwerken, het Ravelijn.
Naast deze monument heeft Bergen op Zoom nog tal van andere monumenten, waaronder vele woonhuizen en een aantal kerken zoals de monumentale onze lieve vrouw van Lourdeskerk uit 1928 gelegen aan de Prins Bernhardlaan, de Heilig Hartkerk aan het Piusplein en de protestantse Ontmoetingskerk aan het Bolwerk. In totaal zijn er bijna 500 rijks- en gemeente monumenten in de prachtige stad. Bergen op Zoom is lid van de Nederlandse Vereniging van Vestingsteden.
[bewerk] Cultuur
[bewerk] Evenementen
Evenals de rest van Brabant viert Bergen op Zoom uitbundig carnaval. Echter heet dit in Bergen op Zoom de Vastenavend. De stad heet tijdens de vastenavend Krabbegat, verwijzend naar het verdwenen streekproduct: de meekrap. Verder zijn er het hele jaar door tal van evenementen onder andere:
- Krabbefoor
- Maria ommegang
- Poptocht
- Zomerfestival
- Jazzweekend
- Boulevard Braderie
[bewerk] Bibliotheken
In Bergen op Zoom-Stad zijn er 2 biblotheken te vinden. De vestigingen zijn in het centrum (markiezenhof) en in wijk Oost. Ook is er in de gemeente Bergen op Zoom een 3e biblotheek en die is gevestigd in het dorp Halsteren.
[bewerk] Sport
Bergen op Zoom heeft een aantal bekende clubs in verschillende sportcatogorien:
- Polynorm Giants (Basketbal)
- Wizards of BoZ (Honkbal/Softbal)
- D.O.S.K.O. (Voetbal)
- Moc '17 (Voetbal)
- F.C Bergen (Voetbal)
- Borgvliet (Voetbal)
- ZPR (Voetbal
- Zeeverkennersgroep Karel Doorman (Zeilen)
[bewerk] Economie
[bewerk] Geschiedenis v.s. nu
De stad produceert tegenwoordig onder meer tabakswaren en kunststoffen. Traditionele producten uit de omgeving zijn asperges, aardbeien en ansjovis. De inwoners danken hun bijnaam krabben aan een ander, nu verdwenen streekproduct: de meekrap, die werd gebruikt als verfstof in de textielindustrie.
[bewerk] Onderwijs
- RSG 't Rijks
- Mollerlyceum
- Gymnasium Juvenaat
- Roncalli
[bewerk] Industriegebieden
Bergen op Zoom ligt vanouds op een kruispunt van twee belangrijke routes:
- de westelijke route van Antwerpen naar Rotterdam via de huidige (en gedeeltelijk toekomstige) A4
- de route van Zeeland naar Noord-Brabant (A58/E312)
Tevens is Bergen op Zoom aangesloten op de spoorlijn Roosendaal-Vlissingen (Zeeuwse Lijn) en op het Schelde-Rijnkanaal. Hierdoor is Bergen op Zoom aantrekkelijk geworden als vestigingsplaats voor de industrie. Zowel aan de westkant als de oostkant van de stad liggen grote industrieterreinen, waar ook een aantal grote bedrijven gevestigd zijn
Er zijn 3 grote industriegebieden te noemen:
- Theodorushaven (GE Plastics/Nuplex Resins/Cargill)
- Noordland (Meeus/Ricoh
- De Lage Meren (Philip Morris, Bruynzeel-Sakura)
[bewerk] Bedrijventerreinen
Ook heeft de gemeente 2 grote bedrijventerreinen voor kleine/grote fabrieken/bedrijven:
- Meilust/De Linie
- De Poort
[bewerk] Winkelgebieden / Centra
Er zijn verschillende soorten winkelcentra in Bergen op Zoom die elk een eigen aanbod aan goederen hebben.
- Centrum met kleding / elektronica / luxe goederen / huishoudelijke artikelen e.d.
- Woonboulevard met elektronica / tuinartikelen / huishoudelijke artikelen / kleding
- Winkelcentrum Zonneplein met supermarkt / kleine artikelen
- Winkelcentrum 't Kompas met supermarkt / kleine artikelen
- Winkelcentrum Bergen met supermarkten / kleding / kleine artikelen
[bewerk] Wijken
[bewerk] Huidige Wijken
- Centrum
- Havenkwartier
- Vestinggronden-zuid
- Vestinggronden-noord
- Het Glacis
- Het Fort
- Zeekant
- Langeweg
- Nieuw Borgvliet
- Warande-west
- Warande-oost
- Gageldonk-west
- Gageldonk-oost
- Meilust-zuid
- Meilust-noord
- Tuinwijk
- Noordgeest
- Bergse Plaat
[bewerk] Nieuwe toekomstige wijken / woongebieden
- De Bergse Haven
- De Markiezaten (zuidelijke stadsrand)
Het toekomstige woongebied binnen de Zuidelijke stadsrand wordt intussen ontwikkeld onder de naam De Markiezaten.
De deelplannen daarbinnen zijn Markiezaat de Klaverwei, Markiezaat de Brug, Markiezaat de Meander, Markiezaat de Wal en Markiezaat de Terpen.
- Het groene gordijn
[bewerk] Wegen
[bewerk] Snelwegen
Er lopen 2 snelwegen langs Bergen op Zoom:
- A58/E312 (Eindhoven-Breda-Roosendaal-Bergen op Zoom-Goes-Vlissingen vv)
- A4 (Amsterdam-Rotterdam (havens)-Bergen op Zoom-Antwerpen (havens) vv)
In de omgeving van Bergen op Zoom zijn er twee knooppunten:
Het snelweggedeelte tussen deze twee knooppunten heeft beide wegnummers: A4 en A58
Van de A4 ontbreken nog verschillende gedeelten, waaronder een gedeelte tussen Dinteloord en Bergen op Zoom, de zogenaamde Zoomweg-Noord. De huidige A4 stopt even ten noorden van knooppunt Zoomland, bij de aansluiting met de Randweg Noord. Zeer recent is begonnen met de voorbereidingen voor de aanleg van het gedeelte tussen de Randweg Noord en de aansluiting met de N259/N289 ten noorden van Halsteren. Het gedeelte tussen Halsteren en Dinteloord wordt later aangelegd, omdat het trace van dit gedeelte nog niet is vastgesteld.
[bewerk] Regionale wegen
Bergen op Zoom wordt tevens ontsloten door een aantal regionale wegen
- De N259 vanuit Steenbergen en Halsteren sluit via de Randweg Noord aan op het knooppunt Zoomland. De drukke N259 moet worden ontlast door de aanleg van de A4
- De N286 maakt deel uit van de verbinding tussen Tholen en Bergen op Zoom
- De N289 maakt deel uit van de verbinding tussen Putte, Hoogerheide en Bergen op Zoom
[bewerk] Stadswegen
Bergen op Zoom heeft een gedeeltelijke randweg. De Randweg Oost wordt gevormd door de snelweg A58/A4. De Randweg Noord en West is grotendeels 4-baans. Ook de Markiezaatsweg, welke aan de westkant van Bergen op Zoom langs de Bergse Plaat loopt, maakt in principe deel uit van de Randweg. De Randweg Zuid ontbreekt nog, maar er zijn plannen om een verbindingsweg aan te leggen tussen de Markiezaatsweg en de A58 bij Heimolen. Bergen op Zoom heeft tevens een centrumring, die op dit moment een grootschalige vernieuwing ondergaat. Het gemeentebestuur overweegt van de centrumring éénrichtingsverkeer te maken.
[bewerk] Trein en bus
[bewerk] Treinstation
Bergen op Zoom heeft een treinstation op de lijn Roosendaal - Vlissingen. In Bergen op Zoom stoppen de volgende passagierstreinen:
- intercity tussen Vlissingen en Amsterdam vv (éénmaal per uur). Vroeg in de ochtend is Bergen op Zoom beginpunt, en laat op de avond eindpunt van deze intercity.
- stoptrein tussen Vlissingen en Roosendaal vv (éénmaal per uur)
- 's ochtends vroeg, op doordeweekse dagen, is Bergen op Zoom begin- en eindpunt van de stoptrein van en naar Den Haag Centraal.
[bewerk] Goederentreinen
Er rijdt veel goederenvervoer van en naar het Sloegebied over de spoorlijn die door Bergen op Zoom loopt. Verder zijn er verschillende bedrijven in Bergen op Zoom aangesloten op de spoorlijn.
Er zijn plannen om vanaf de spoorlijn ten zuiden van Bergen op Zoom een goederenspoorlijn naar de havens van Antwerpen aan te leggen. Deze goederenspoorlijn zou de spoorlijn Roosendaal-Antwerpen ontlasten van goederenvervoer. Nadeel is, dat al dit goederenvervoer dan door Bergen op Zoom zou komen.
[bewerk] Regionaal busvervoer
Dagelijks rijden er vanaf het station bussen naar verschillende dorpen / steden in de regio West-Brabant en het eiland Tholen. De belangrijkste buslijnen zijn
- 101 (sneldienst via Steenbergen en Dinteloord naar Rotterdam Zuidplein)
- 102 (buslijn via Tholen en Sint-Philipsland naar Oude Tonge)
- 105 (buslijn via Hoogerheide naar Putte, geeft in Putte aansluiting op De Lijn naar Antwerpen).
- 107/108 (buslijnen naar het eiland Tholen).
- 111 (buslijn naar Halsteren, Steenbergen, Dinteloord, Stampersgat en verder naar Breda)
- 112 (buslijn naar Heerle, Wouw, Roosendaal en verder naar Breda)
Het busvervoer naar Tholen (onder andere lijn 102, 107 en 108) wordt vanaf 10 december door Connexxion verzorgd. De overige buslijnen worden verzorgd door de BBA.
[bewerk] Stadsvervoer
Bergen op Zoom zelf heeft een stadsdienst die bestaat uit 3 buslijnen
- (Lijn 23) Noord: Meilust / Tuinwijk / Noordgeest
- (Lijn 22) Oost: Gageldonk / Warande / Ziekenhuis
- (Lijn 25) Zuid-West: Woonboulevard / Bergse Plaat
Deze buslijnen worden verzorgd door de BBA Ook loopt er door de wijken Fort / Zeekant een buurtbuslijn die naar Roosendaal en het centrum van Bergen op Zoom gaat.
[bewerk] Toekomstige ontwikkelingen
Momenteel wordt bezien of het mogelijk is de bussen rolstoeltoegankelijk te maken, vanwege het feit dat de subsidies voor de Deeltaxi de gemeente te veel geld kosten.
[bewerk] Politiek
[bewerk] Partijen
De volgende politieke partijen zijn er in Bergen op Zoom:
- BSD
- CDA
- D'66
- GBWP
- Groenlinks
- Groepering Leefbaarheid
- Lijst Linssen
- PvdA
- SP
- VVD
- Wij
[bewerk] Zetelverdeling
Totaal: 33 zetels
- 7 Zetels: Lijst Linssen
- 7 Zetels: PvdA
- 4 Zetels: CDA
- 4 Zetels: VVD
- 4 Zetels: GB/WP
- 2 Zetels: D'66
- 2 Zetels: SP
- 1 Zetel: GLH/L
- 1 Zetel: Groenlinks
- 1 Zetel: Wij
In totaal hebben er 27.387 mensen gestemd wat een opkomstpercentage betekent van 53,95%. Dat is een lagere opkomst dan in 2002, toen had 55,7% gestemd.
[bewerk] Bekende (oud-)inwoners van Bergen op Zoom
- Kees Becht (*1917), ondernemer
- Harry Borghouts (*1943), politicus
- Adriaan Ditvoorst (*1940-1987), regisseur
- Letty Demmers-van der Geest (*1952), politica
- Anton van Duinkerken (1903-1968), schrijver
- Paula Franken (*1941), schrijfster
- Ad Havermans (*1934), politicus
- Hans Heestermans(*1943), lexicograaf
- Ed Nijpels (*1950), politicus
- Adri Suykerbuyk (*1929), wielrenner
- Paul Weiss (*1974), Nederlands beroepsgoochelaar
[bewerk] Trivia
- In België wordt de stad aangeduid als Bergen-op-Zoom.
[bewerk] Externe links
[bewerk] Plattegrond
[bewerk] Gemeentelinks
- Gemeente Bergen op Zoom
- Bergse Haven (Nieuwbouw gebied)
- De Markiezaten (nieuw woongebied in ontwikkeling binnen de zuidelijke stadsrand)
- Het groene gordijn (Nieuwbouw gebied)
[bewerk] Station Bergen op Zoom
[bewerk] Overig
|
|
|
|---|---|
|
Aalburg | Alphen-Chaam | Asten | Baarle-Nassau | Bergeijk | Bergen op Zoom | Bernheze | Best | Bladel | Boekel | Boxmeer | Boxtel | Breda | Cranendonck | Cuijk | Deurne | Dongen | Drimmelen | Eersel | Eindhoven | Etten-Leur | Geertruidenberg | Geldrop-Mierlo | Gemert-Bakel | Gilze en Rijen | Goirle | Grave | Haaren | Halderberge | Heeze-Leende | Helmond | 's-Hertogenbosch | Heusden | Hilvarenbeek | Laarbeek | Landerd | Lith | Loon op Zand | Maasdonk | Mill en Sint Hubert | Moerdijk | Nuenen, Gerwen en Nederwetten | Oirschot | Oisterwijk | Oosterhout | Oss | Reusel-De Mierden | Roosendaal | Rucphen | Schijndel | Sint Anthonis | Sint-Michielsgestel | Sint-Oedenrode | Someren | Son en Breugel | Steenbergen | Tilburg | Uden | Valkenswaard | Veghel | Veldhoven | Vught | Waalre | Waalwijk | Werkendam | Woensdrecht | Woudrichem | Zundert |
|
| Nederland | Provincies | Gemeenten | |
