Baliemvallei
De Baliemvallei is een vallei in het centrale berggebied van de Indonesische provincie Oost-Papoea (Papua Timur), een onderdeel van het voormalige Nederlands Nieuw-Guinea. De vallei heeft inmiddels bijna 120.000 inwoners. De enige grote plaats in de vallei is Wamena.
Inhoud |
[bewerk] Ontdekking
De vallei is op 23 juni 1938 ontdekt door de onderzoeker Richard Archbold, die bij toeval over de vallei heen vloog met zijn watervliegtuig, de Guba. Hij zag daar uit de lucht een goed ontwikkeld landbouwgebied met akkers en kleine dorpjes. Na de ontdekking werd een expeditie naar het gebied georganiseerd, de derde Archbold-expeditie in de binnenlanden van Nieuw Guinea, georganiseerd door het Amerikaanse Museum of Natural History. De expeditie had twee startpunten, een meer in de buurt van de Hablifuri-rivier in de Meervlakte, dat de naam Archbold-meer kreeg, en het Habbema-meer, een meer op 3225 meter hoogte in de bergen van de Wilhelminatop (tegenwoordig Puncak Trikora) ten westen van de Baliemvallei. Voor de expeditie werden 73 Dajaks uit Borneo als drager ingehuurd. Het eerste contact met de bevolking verliep hartelijk, hoewel er tijdens een schermutseling twee Dani werden doodgeschoten. De Dani waren al eerder in contact gekomen met blanken, onder andere tijdens de Lorentz-expeditie in 1909 en 1910 en tijdens de Kremer-expeditie in 1921-1922. De Baliemvallei werd echter tijdens beide expedities gemist en bleef tot 1938 onontdekt
[bewerk] Vestiging van blanken
De vestiging van blanken in de Baliemvallei bleef uit tot na de Tweede Wereldoorlog. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd door de geallieerden wel onderzocht of het mogelijk was er een vliegstrip in te richten. Dit plan is echter nooit uitgevoerd. Wel vloog in die tijd een Amerikaans legertoestel tegen een bergwand te pletter, waarbij 21 inzittenden om het leven kwamen. Drie inzitten overleefden de crash en werden met veel moeite en de inzet van Filippijnse parachutisten gered.
Het verhaal over deze spectaculaire reddingsoperatie is beschreven door een van de overlevenden, Corporal Margaret Hastings, in een artikel in de november 1945-uitgave van het Amerikaanse tijdschrift The Reader's Digest onder de kop "A WAC in Shangri-La" ( WAC= Women's Army Corps).Eerst einde 1958 werden de stoffelijke resten van de 21 omgekomen Amerikaanse militairen geborgen in moeizame zoek- en trektochten naar het bergmassief op initiatief en met medewerking van de lijk- en gravendienst van het Amerikaanse leger onder leiding van het Nederlandse bestuur. Een verslag hiervan is gepubliceerd in de De Spiegel (Christelijk Nationaal Weekblad, nr. 9 van 19 november 1958) door Claude Belloni. Hij vergezelde de bestuursambtenaren Rolph Gonsalves en Piet Bongers. Op 20 april 1954 vestigden Amerikaanse zendelingen van de Christian and Missionary Association (CMA) onder leiding van de zendeling Lloyd Van Stone zich in de vallei. Ze richtten een zendingspost in bij het plaatsje Hetegima, en werkten 7 maanden aan de aanleg van een vliegstrip.
Het Nederlandse bestuur vestigde zich in 1958 in de vallei op een stuk braakliggende grond tussen enkele clangebieden. De bestuurspost kreeg de naam Wamena, en groeide uit tot het centrum van de vallei.
[bewerk] Dani
De oorspronkelijke bevolking bestaat uit Dani, een bekend Papoea-volk. De Dani staan bekend om hun oorlogszuchtige instelling. Tijdens de ontdekking van de vallei viel het op dat overal hoge, slanke torens waren gebouwd. Deze fungeerden als uitkijkpost om de dorpelingen te kunnen waarschuwen voor de nadering van vijandige clans. Deze torens zijn, nadat het gebied onder Nederlands bestuur werd gebracht, en oorlogvoeren werd verboden, geleidelijk afgebroken. De Dani uit de Baliemvallei zijn verwant aan de volken in de bergen ten westen van de vallei, die wel Westelijke Dani of Lani worden genoemd.
[bewerk] Landbouw
De vallei is al heel lang in gebruik voor de verbouw van landbouwproducten. Onderzoek heeft uitgewezen dat de landbouw hier al terug gaat tot in de zevende eeuw. Het voornaamste landbouwproduct is zoete aardappel, ook worden taro, komkommer, boontjes, kalebassen, rietsuiker en aardnoten verbouwd.
[bewerk] Toerisme
Tegenwoordig wordt de Baliemvallei jaarlijks door enige duizenden toeristen bezocht. Bekend zijn de mummies die her en der in de dorpjes worden bewaard, onder andere in het dorpje Jiwika.
