ATI
| ATI Technologies Inc. | |
|---|---|
| Beurs | NASDAQ: ATYT,TSX:ATY |
| Oprichting | Markham, Ontario, 1985 |
| Locatie | Markham, Ontario |
| Sleutelfiguren | Dave Orton, CEO |
| Producten | videokaarten |
| Omzet | $2,222 miljard USD (2005) |
| Winst | $24,82 miljoen USD (2005) |
| Website | www.ati.com |
ATI (Array Technology Industry) is een bedrijf dat zich gespecialiseerd heeft in het maken van grafische kaarten voor computers. Zij maken kaarten voor zowel professionele als particuliere gebruikers. ATI is de grootse concurrent van nVidia. De bekendste kaarten van ATI zijn de Radeon-series.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
[bewerk] Begin
ATI werd in 1985 in Canada gesticht door drie immigranten uit Hongkong (Kwok Yuen Ho, Benny Lau en Lee Lau) en is in feite een bedrijf voor grafische kaarten geworden omdat ze indertijd niets groters konden oprichten. Het liep niet van een leien dakje met ATI, maar toen Commodore kwam aankloppen met een bestelling van 7000 grafische chips per week, ging het bergopwaarts. In 2006 heeft AMD ATi overgekocht. Grafische chips worden steeds belangrijker in de computer, vooral omdat de groter wordende schermen een hogere resolutie hebben, en steeds meer taken van de CPU naar de GPU worden verschoven, om de CPU te sparen voor andere processen die meer complexiteit vereisen. AMD heeft dan waarschijnlijk ook een strategische zet hiermee gezet, doch blijft het speculeren welke voordelen het exact heeft. Na de overname van ATi door AMD is INTel enigzins in een moeilijke positie geduwd. AMD is de rechtstreekse concurent van INTeL. INTel heeft na de overname afgezien om een crossfire opstelling met de Core 2 Duo te demonstreren. Zelf heeft INTeL geen krachtige graphische chips, en om een krachtige opstelling te maken zal men dus met Nvidea moeten samenwerken. INTeL heeft wel de populairste GPU, omdat deze door het bedrijf zelf word gepromoot (een centrino sticker op een laptop vereist een INTeL GPU). De chips van INTeL zijn ook vaak te vinden op onboard budget moederborden, net zoals de minderwaardige GPU-bakker S3 ook in budget PC's is te vinden.
[bewerk] Mach
De Mach64, een speciaal voor Windows 3.1x ontwikkelde ISA-kaart, werd in 1994 geïntroduceerd en was terug te vinden in de Graphics Xpression en Graphics Pro Turbo. Aanvankelijk boden die kaarten het voordeel dat ze vlot met het MPEG-formaat overweg konden.
Wat later werd dan de iets verder ontwikkelde Mach64-VT (Video Technology) op de wereld losgelaten, en deze was te vinden in de enorm populaire 3D Rage I en 3D Rage II. In 1997 bracht ATI een speciale 3D Rage II+DVD uit en die had als voordeel dat DVD's afgespeeld konden worden en dat de 3D-kaart ze zelf verwerkte, in plaats van de processor voorheen.
ATI ging door op de ingeslagen weg en voerde met de 3D Rage Pro MPEG-2 in. In combinatie met de overschakeling naar een veel snellere AGP-bus en de Intel Pentium II was een heel hoge kwaliteit van DVD-playback mogelijk. Daarnaast was deze grafische kaart ook uiterst geschikt voor 3D-toepassingen, en niet in het minst games.
In het najaar van 1998 kwam een dipje, concurrent S3 lanceerde de Savage3D-chip en ATI werd verdrongen van de leidersplaats. Die grafische chip bood een veel betere beeldkwaliteit, bijna zo goed als een (toen nog onbetaalbare) DVD-speler, en lanceerde eveneens nieuwere snufjes (video up-and-down-scaler en hardware alpha-blended sub-picture blending).
ATI bleef niet bij de pakken zitten en counterde met de ATI Rage128 GL, en hoewel S3 op het vlak van beeldkwaliteit nog steeds een lichte voorsprong had, voerde ATI ook het sub-picture blending in en legde daar iDCT bovenop. Dit zorgde ervoor dat de processor quasi helemaal ontlast werd bij het afspelen van DVD's.
[bewerk] Radeon
Zo'n 2 jaar later diende ATI de concurrentie een machtige slag toe, en lanceerde het Canadese bedrijf de Radeon-chipset. Deze kon moeiteloos op tegen het snelste dat rivaal Nvidia toen kon aanbieden, de GeForce 2 GTS. De Radeon beschikte over een indrukwekkend arsenaal aan hardwarematige nieuwigheden (DDR RAM, de zelf ontwikkelde Hyper-Z technologie, T&L, bump mapping...) en liet de rest naar adem happen. Voor gamers brak een mooie tijd aan. Nvidia liet het daar uiteraard niet bij en lanceerde spoedig snellere versies van hun GeForce 2-chipset, namelijk de GF2 Ultra en GF2 Pro. Nog wat later beet ATI grandioos in het stof, want toen lanceerde de aartsrivaal uit Santa Clara, Californië, de GeForce 3.
ATI begon met een achterstand aan de wedloop, en toen de Radeon 8500 in oktober 2001 gelanceerd werd (die de GeForce 3 aankon qua prestaties én prijs), was de concurrentie alweer een stap verder met de GeForce 4. Daartegen kon de Radeon, zelfs bij het goedkoopste model (GF4 Ti 4200), helemaal niets beginnen.
Het waren zware tijden, maar ATI had een pracht van een comeback in gedachten, en die kwam in augustus 2002 op de markt. Het was de langverwachte Radeon 9700 Pro, gebaseerd op de gloednieuwe R300-core. Die was niet alleen op het gebied van snelheid een verbetering, maar luidde eveneens DirectX 9.0 in, waardoor games er zowat fotorealistisch begonnen uit te zien (voorbeelden zijn Far Cry en Half-Life 2), en er ook qua effecten (weerspiegelend water, explosies,...) een enorm stap voorwaarts werd gezet. Iets later releasde ATI ook nog een Radeon 9500 Pro, en zelfs die "mid-range" kaart was er eentje waar een topmodel GeForce 4 nauwelijks tegen op kon.
Nu waren de Californiërs zelf de underdog geworden, en kort na de Radeon 9700 Pro lanceerden ze de GeForce FX-reeks, met als topmodel de GeForce FX 5800 Ultra. Vanaf de lancering bleek dat Nvidia een slordig product op de markt had gezet. Niet alleen kon de kaart niet op tegen de Radeon, maar draaide ze daarbij aan zulke hoge snelheden dat een uiterst lawaaierige dubbelslotskoeler (met de lieflijke naam "DustBuster") nodig was. Gamers en professionals van over de hele wereld spuuwden hun gal uit over Nvidia. Ondanks dat men hun gal uitspoot over Nvidia, had Nvidia niet het problemen met de temperatuur. ATI had dan weliswaar geen "DustBuster", maar hun grafische kaarten werden dusdanig warm dat er brandpleken en, in somige gavallen, zelfs gaten in de kaart verschenen. Dit was voor een groot aantal consumenten toch een reden om bij Nvidia te blijven.
ATI deed gouden zaken, en de concurrentie zinde op wraak. Terwijl de 5800-reeks stilletjes weggewerkt werd, kwam zijn opvolger, de GeForce FX 5900 Ultra, op de scène. Er werd komaf gemaakt met alle designfouten die gemaakt waren bij de voorganger, maar toch kon Nvidia niet vermijden dat er nog steeds een gigantische koeler op hun kaarten prijkte. Ditmaal was er wel een veel betere kaart gemaakt, maar intussen had ATI ook al iets nieuws gebracht: de Radeon 9800, 9600 en 9200.
Op enkele na, moet de 9800 Pro zowat de meest succesvolle Radeon ooit geweest zijn. Essentieel was er niet echt iets veranderd, het ging in feite gewoon om een fors opgevoerde 9700 Pro, maar de prestaties waren er. Bij zijn product launch was de GF FX 5900 Ultra al verloren. Het publiek had ATI met haar formidabele kaarten in de armen gesloten.
Wat volgde was een lamme strijd tussen de twee, en er werden geen nieuwe, baanbrekende producten meer gelanceerd. ATI bracht de (slechts marginaal snellere) Radeon 9800 XT en 9600 XT uit, en als reactie daarop kwam Nvidia met een GeForce FX 5950 Ultra en GeForce 5700 Ultra op de proppen.
Nvidia had geleerd uit zijn fouten, en broedde op een herovering van de markt, wat hen lukte. Voorjaar 2004 zal voor ATI steeds in het geheugen gegrift blijven. Vanaf nul werd een immens krachtige grafische processor opgebouwd, en die bracht ditmaal een hele hoop vernieuwingen met zich mee, waarvan Shader Model 3.0 de belangrijkste was. Het product was geen evolutie, maar een regelrechte Revolutie, een grote R waard. Nvidia had de GeForce 6 gelanceerd.
De GeForce 6-reeks (het FX-voorvoegsel hadden ze wijselijk laten vallen) bestond in 3 "smaakjes". Je had de enorm krachtige 6800's, waarvan het topmodel (GeForce 6800 Ultra) in sommige tests tot drie! maal de prestaties van de Radeon 9800 XT en FX 5950 Ultra leverde. In het middensegment leverden ze iets later de GeForce 6600's, en ook diens topmodel (GeForce 6600GT) evenaarde en overklaste zonder enige moeite de topkaarten van de vorige generatie. De lagere klasse werd verzorgd door de 6200's die ook lelijk konden huishouden in het segment waar de 9600 en 5700 zich bevonden.
[bewerk] X800
Om wat weerwerk te bieden terwijl een nieuw product ontwikkeld werd, kapte ATI drastisch in de prijzen van de 9800 Pro, mede daarom was deze kaart zo populair. Enkele maanden na de GeForcen, kon ATI dan ook haar nieuwe topreeks aanbieden, de X800. Wat lager vonden we een X600 en X300. En ook ditmaal had ATI geluk, want hoewel er geen sprake meer was van enorm lawaai, had de GeForce 6800 Ultra wel nog steeds een dubbelslotskoeler. ATI leverde dezelfde snelheid, maar dan wel met een heerlijk elegante en conventionele X800 XT. Om wat meer onderscheid te creëren, lanceerde ze later nog een lichtjes opgevoerde versie, de X800 XT Platinum Edition (ook wel press edition genoemd vanwege de slechte beschikbaarheid, als antwoord op Nvidia's getunede 6800 Ultra Extreme (die ook nauwelijks verkrijgbaar bleek). Qua prestaties ontliepen de twee toppers mekaar niet echt, maar er waren enkele redenen waarom ATI toch de kroon niet terug kon overnemen:
- Ten eerste hadden ze een achterstand opgelopen; het publiek was verbaasd geweest over de kracht van de GeForce 6-reeks en was massaal overgelopen naar Nvidia.
- Ten tweede was het zo dat ATI (vooral de topmodellen) niet aan hetzelfde tempo kon leveren en de gebruikers dus alweer hun toevlucht zochten tot de concurrentie.
- De derde reden is dat ATI wel een enorm krachtig topmodel had, maar dat de lagere in rang, de Radeon X800 Pro, niet opgewassen was tegen Nvidia's gelijke, de GeForce 6800 GT. Die GT kostte aanzienlijk minder dan de Ultra, maar was van structuur gelijk, telde hetzelfde aantal pixel pijplijnen (16), en kon bijgevolg door overklokken dezelfde snelheid halen. ATI had van zijn 16 pijplijnen tellende X800 XT (PE) er 4 afgesnoept voor de X800 Pro, waardoor het om 2 verschillende kaarten ging, en de X800 Pro geen kans maakte tegen een 6800 GT. Die laatste werd door zijn dichte verwantschap met zijn Ultra-broer een zeer succesvolle kaart.
- Als laatste reden, maar dit was nog iets later, had Nvidia het voordeel van SLI, waardoor 2 dezelfde grafische kaarten gekoppeld konden worden en zo gemiddeld ongeveer 75% winst geboekt werd.
[bewerk] PCI-Express
Ook op een ander vlak was er voor ATI en Nvidia reden tot getwist. Met de introductie van PCI-Express, de opvolger van AGP, met een veel snellere verbinding, namen ze alletwee een ander standpunt in. Nvidia construeerde een zogeheten "Bridge-chip". Wat die chip eigenlijk deed was een gewone AGP kaart omzetten. ATI zag het anders en fabriceerde voor PCI-Express hele nieuwe chipsets, waardoor een Radeon X800 met AGP-interface daadwerkelijk een andere kaart was dan zijn PCI-Express tegenhanger. Beiden maakten ruzie over eventuele prestatieverschillen, maar dat bleek een storm in een glas water. De oplossingen waren gelijkwaardig.
Nog maar een poging werd door ATI ondernomen om het marktaandeel op te krikken. De snelheidskroon namen ze over, maar ook ditmaal gebeurde het met een simpele marketingtruc. Een hoger nummer en indrukwekkende snelheden konden niet verhullen dat de X850-reeks echt niets meer was dan een opgevoerde X800. Of toch, want ATI bezondigde zich eraan om een stille dubbelslotskoeler te monteren. ATI had intussen echter wel iets veel interessanter klaargestoomd: ze had begrepen waarom de GeForce 6800 GT zo populair was en daarom lanceerde ze de Radeon X800 XL. Deze had de volle 16 pijplijnen, was scherp geprijsd, en kon zo eindelijk ATI's doorn in het oog aan. Ook had ze eindelijk een alternatief voor Nvidia's SLI, "CrossFire" genaamd.
In het lagere segment werd de anemische X600 vervangen door een veel potentere X700, maar toch kon ook die niet helemaal op tegen zijn directe concurrent, de GeForce 6600 GT. Het topmodel in die reeks (X700 XT) bleef een zogenaamde "paper launch" en zag nooit het daglicht.
[bewerk] Heden
Sinds kort is ATI weer op achtervolgen aangewezen, want sedert juni 2005 heeft Nvidia zijn 7800 GTX op de wereld losgelaten. Met 24-pixel-pijplijnen levert dit beestje kracht genoeg om zelfs de Radeon X850 XT Platinum Edition te dubbelen in sommige tests. Iets later kwam een afgeleide uit, de 7800 GT, die 20 pijplijnen telt, maar ook nog steeds kan wedijveren met de top uit de vorige generatie.
In de tussentijd gebruikt ATI zijn minder goeie "cores" op (chips die niet aan de hoge snelheden van pakweg een Radeon X850 XT PE kunnen draaien, of waarvan pixel pijplijnen beschadigd zijn), en zo krijgen we producten als de Radeon X800 GT (ditmaal een geslaagde concurrent van de 6600 GT) en X800 GTO (hevige concurrentie voor een standaard 6800).
Toch lijkt het alweer een spannende strijd te gaan worden, ATI heeft recentelijk zijn X1000-reeks aan het publiek en de pers getoond, en het topmodel (Radeon X1800 XT) wordt in slechts enkele tests verslagen door Nvidia's beste. Ook maakt ATI hiermee eindelijk de langverwachte overstap naar Shader Model 3.0. De nieuwe ATI kaarten zijn ondertussen uit en aangezien de performance weinig uitmaakt zal de prijs erg belangrijk zijn. Nvidia heeft ondertussen weer een sneller model uitgebracht, maar dat is erg duur. De 7800 GTX met 512 MB GDDR3 geheugen en hogere kloksnelheden dan de standaard GTX is veel sneller dan de 1800XT. Maar aangezien er een enorm prijsverschil tussen zit, kan de 1800XT toch nog een succes worden, met name nu ze een alternatief voor SLI hebben, Crossfire. De nieuwste kaart van ATI, de X1900XTX (waarvan de X1900XT de lagere versie is) moet op zijn beurt dan weer wedijveren met het nieuwste vlaggenschip van nVidia: de 7900GTX. Met het uitkomen van de X1950 XTX nam ATI weer de koppositie over. Deze kaart maakte korte metten met elke kaart van de GeForce 7 serie, ook met het topmodel, de 7950 GTX. Echter, nVidia heeft ook niet stilgezeten. Zij lanceren binnenkort de GeForce 8800 GTO en topmodel GTX. Deze verslaat de X1950 XTX uiteraard, omdat het een geheel nieuwe serie is. Het wachten is op ATI, om de X2 serie te lanceren.
Eind juli 2006 heeft processorfabrikant AMD voor 5,4 miljard dollar ATI overgenomen.
