Aistulf (749-756) was de koning van de Longobarden. Hij was aan de macht gekomen in 749 doordat zijn afgezette broer Ratchis besloot monnik te worden. In 751 zet hij zijn broers plannen tot verovering verder van het Exarchaat van Ravenna, tot grote ontsteltenis van paus Zacharias -. Aistulf verovert uiteindelijk Ravenna, waarmee een einde komt aan het exarchaat. In 752 reist paus Stephanus II (III) - op verzoek van Constantijn V van Byzantium - naar Pavia om Aistulf tot teruggave van Ravenna te bewegen. Deze gaat daar echter niet op in. In 754 vaardigt hij een document uit waarin voor het eerst de stad Ferrara genoemd wordt. Hij viel dat jaar ook de Kerkelijke Staat binnen, waarop de paus de hulp van Pepijn inriep. In 755 wordt hij echter verslagen door het leger van Pepijn de Korte onder de leiding van Chrodegang, die Pavia innam en Aistulf zo ver kreeg dat hij de teruggave van Ravenna beloofde in het verdrag van Pavia (756). Aistulf heeft zijn belofte echter nooit ingelost, want Pepijn vertrokt kort na zijn overwinning terug naar Francia met buit en gijzelaars.
