Carmina Einsidlensia

A Wikipédiából, a szabad lexikonból.

Carmina Einsidlensia (Einsiedelni költemények), a Kr. u. 1. századból származó, latin nyelven írt bukolikus költemény Nero korából, amelyek egy 10. századi einsiedelni kódexben maradtak fenn. Az egyik eklogában a költő Nerót mint Vergilius legyőzőjét ünneplik, a másik Nero uralkodásában az új aranykor eljövetelét köszönti. A költemény ismeretlen szerzője feltehetőleg az udvari körökhöz tartozhatott, egyes kutatók Calpurnius Piso Frugival, mások Lucanusszal próbálták azonosítani. A versek számos tartalmi és formai egyezést mutatnak Calpurnius Siculus eklogáival.

Az első ekloga töredéke, szereplők: Thamyra, Ladas, Mida

Thamyra: Te, formose Mida, iam dudum nostra requirunt

iurgia: da vacuam pueris certantibus aurem.

Mida: Haud moror: et casti nemoris secreta voluptas

invitat calamos: imponite lusibus artem.

5

Thamyra: Praemia si cessant, artis fiducia muta est.

Ladas: Sed nostram durare fidem duo pignora cogent:

vel caper ille, nota frontem qui pingitur alba,

vel levis haec et mobilibus circumdata bullis

fistula, silvicolae munus memorabile Fauni.

10

Thamyra: Sive caprum mavis vel Fauni ponere munus,

elige utrum perdas; et erit, puto, certius omen

fistula: damnato iam nunc pro pignore dempta est.

Ladas: Quid iuvat insanis lucem consumere verbis?

iudicis e gremio victoris gloria surgat.

15

Thamyra: Praeda mea est, quia Caesareas me dicere laudes

mens iubet: huic semper debetur palma labori.

Ladas: Et me sidereo corrumpit Cynthius ore

laudatamque chelyn iussit variare canendo.

Mida: Pergite io, pueri, promissum reddere carmen.

20

sic vos cantantes deus adiuvet! incipe Lada

tu prior, alternus Thamyras imponet honorem.

Ladas: Maxime divorum caelique aeterna potestas,

seu tibi, Phoebe, placet temptare loquentia fila

et citharae modulis primordia iungere mundi:

25

carminibus virgo furit et canit ore coacto.

fas mihi sit vidisse deos, fas prodere mundo.

seu caeli mens illa fuit seu solis imago,

dignus utroque <deo> stetit ostro clarus et auro

intonuitque manu. talis divina potestas,

30

quae genuit mundum septemque intexuit orbis

artificis zonas et toto miscet amore:

talis Phoebus erat, cum laetus caede draconis

docta repercusso generavit carmina plectro.

caelestes ulli si sunt, hac voce locuntur!

35

venerat ad modulos doctarum turba sororum -

Thamyra: Huc huc, Pierides, volucri concedite saltu:

hic Heliconis opes florent, hic vester Apollo est!

tu quoque, Troia, sacros cineres ad sidera tolle

atque Agamemnoniis opus hoc ostende Mycenis.

40

iam tanti cecidisse fuit! gaudete ruinae

et laudate rogos: vester vos tollit alumnus.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . plurima barba

albaque caesaries pleno radiabat honore.

45

ergo ut divinis implevit vocibus auras,

candida flaventi discinxit tempora vitta

Caesareumque caput merito velavit amictu.

haud procul Iliaco quondam non segnior ore

stabat et ipsa suas delebat Mantua cartas.

A második ekloga töredéke, szereplők: Glyceranus, Mystes

Glyceranus: Quid tacitus Mystes? Mystes: Curae mea gaudia turbant,

cura dapes sequitur, magis inter pocula surgit

et gravis anxietas laetis incumbere gaudet.

Glyceranus: Non satis accipio. Mystes: Nec me iuvat omnia fari.

5

Glyceranus: Forsitan imposuit pecori lupus? Mystes: Haud timet hostes

turba canum vigilans. Glyceranus: Vigiles quoque somnus adumbrat.

Mystes: Altius est, Glycerane, aliquid quod non patet; erras.

Glyceranus: Atquin turbari sine ventis non solet aequor.

Mystes: Quod minime reris, satias mea gaudia vexat.

10

Glyceranus: Deliciae somnusque solent adamare querellas.

Mystes: Ergo si causas curarum scire laboras

< . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . >

quae spargit ramos, tremula nos vestiet umbra.

Glyceranus: Venimus, et tenero corpus summittere prato

herba iubet: tu dic, quae sit tibi causa tacendi.

15

Mystes: Cernis ut attrito diffusus caespite pagus

annua vota ferat sollemnisque imbuat aras?

spirant templa mero. resonant cava tympana palmis,

Maenalides teneras ducunt per sacra choreas,

tibia laeta canit, pendet sacer hircus ab ulmo

20

et iam nudatis cervicibus exuit exta.

nostri num dubio pugnant discrimine nati

et negat huic aevo stolidum pecus aurea regna?

Saturni rediere dies Astraeaque virgo,

totaque in antiquos redierunt saecula mores.

25

condit securas tota spe messor aristas,

languescit senio Bacchus, pecus errat in herba.

nec gladio metimus nec clausis oppida muris

bella tacenda parant, nullo iam noxia partu

femina quaecumque est hostem parit, arva iuventus

30

nuda fodit tardoque puer domifactus aratro

miratur patriis pendentem sedibus ensem.

sed procul a nobis infelix gloria Sullae

trinaque tempestas, moriens cum Roma supremas

speravit <sortes> et Martia vendidit arma.

35

nunc tellus inculta novos parit ubere fetus,

nunc ratibus tutis fera non irascitur unda,

mordent frena tigres, subeunt iuga saeva leones.

casta, fave, Lucina, tuus iam regnat Apollo!

[szerkesztés] Források

• Pecz Vilmos (szerk.): Ókori lexikon (ISBN 9639374113)