Wojciech Jaruzelski
El Vikipedio
Wojciech Witold JARUZELSKI ( 6-an de julio 1923 en Kurów ĉe Lublin, Pollando) estas pola politikisto kaj oficiro.
Jaruzelski venas el katolika etnobela familio kaj plenkreskis en proksimo de Wysokie en (hodiaŭa) nordorienta Pollando. Post la enmarŝo de la germanaj trupoj en Pollandon en 1939, la familio fuĝis al Latvio kaj la sovetaj instancoj deportis ilin al la Siberio. Jaruzelski kaj lia patro devis trudlabori. Lia patro, Władysław Mieczysław Jaruzelski, mortis en Bijsk (Altaja Regiono).
Pli poste Jaruzelski aliĝis al la polaj trupoj, starigitaj sur teritorio de Sovetunio kaj batalis en la dua mondmilito. Li estis edukita ĉe militfino ĉe la Pola Infanteria Altlernejo kaj la Ĝeneralstaba Akademio.
Jare 1945-1947 Jaruzelski batalas kontraŭ polaj kontaŭkomunismaj partizanoj proksime Częstochowa kaj Piotrków Trybunalski. Li kunlaboris kun Milita Informaĵo (Główny Zarząd Informacji) kiel agento sub pseŭdonimo "Wolski".
Jaruzelski aniĝis en 1947 en la Pola Unuiĝinta Laborista Partio (PVAP). En 1956 li iĝis generalo, en 1964 ano de la CK de PVAP, en 1968 ministro pri defendaj aferoj. En 1968 li apartenis al gvidantoj de la purigo de pola armeo pri judoj kaj same partoprenis la enmarŝon de la Varsovia Pakto en Ĉeĥoslovakion por likvidi la Pragan printempon.
Jaruzelski iĝis en 1981 unua sekretaro (gvidanto) de PVAP, kiam la sindikato Solidarność de Lech Wałęsa akiris pli kaj pli da nacia kaj internacia konateco. Li iĝis la 11-an de februaro ĉefministro de Pollando kaj enkondukis la 13-an de decembro armean gvidadon, por rompi la kreskantan populariĝon de Solidarność, sed tio ne sukcesis ĉar ĝi agadis plu kaŝe. Li devis rekoni en aprilo de 1989 la Solidarecon kaj tiu akiris ĉiun sidejon en la parlamento, dum la duonliberaj elektoj, la 4-an de junio.
Li estis de 1989 ĝis 1990 ŝtatprezidento de Pollando, kiam Lech Wałęsa anstataŭis lin.
Lia decido en 1981 pri enkonduko de militara gvido estas disputata eĉ hodiaŭ: unuflanke oni vidas tion superflua, aliflanke oni vidas tion savagado por eviti la batalojn kun la sovetaj trupoj, puĉo.
Jaruzelski petis pardonon en aŭgusto de 2005 pro patropreno de Pollando en la enmarŝo.
La 28-an de marto 2006, aljuĝis krucon Siberia Ekzilo la pola prezidento Lech Kaczyński. Oni deklaris hazarda eraro la aljuĝon kaj Jaruzelski redonis la premion la 30-an de marto 2006.
La pola registaro serĉas provojn kontraŭ Jaruzelski por lian agado kiel spiono en 1946 kaj kontraŭleĝaj agadoj en 1981.
