Regno (biologio)
El Vikipedio
En biologio, regno estas la dua plej alta nivelo de vivestaĵoj en scienca klasado, sub domajno.
[redaktu] Historio
En Systema Naturae, unue publikigita en 1735, Carolus Linnaeus distingis du regnojn: animaloj (Animalia) kaj vegetaloj (Vegetabilia).
Post la eltrovo de unuĉelaj vivaĵoj, Ernst Haeckel sugestis en 1866 la kreon de la regno protistoj (Protista, krom Animalia kaj Plantae, antaŭe Vegetabilia).
La ekscio de tio, ke bakterioj havas ĉelstrukturon ege malsaman ol tiu de aliaj organoj, kaŭzis, ke Chatton proponis du imperiojn: prokariotoj (Prokaryota, organoj sen ĉelkernoj) kaj eŭkariotoj (Eukaryota, organoj kun ĉelkernoj).
Tiu propono tamen ne tuj ĝenerale akceptiĝis; pli kutime uzata sistemo estis tiu de Herbert Copeland, kiu kreis por prokariotoj apartan regnon, kiu unue estis nomata Mychota, sed poste nomiĝis Monera. Tiu sistemo klasis ĉiujn eŭkariotojn, krom vegetalojn kaj animalojn, protistoj (Protoctista).
Iom post iom la distingo inter prokariotoj kaj eŭkariotoj montriĝis pli grava, kaj la sistemon de Chatton popularigis Stanier kaj van Niel en la 1960aj jaroj.
En 1969, Robert Whittaker proponis apartan regnon por fungoj (Fungi), sekve kvin-regnan sistemon, kiu fariĝis tre populara.
Ĉirkaŭ 1980, Carl Woese apartigis la prokariotojn en du regnojn: bakterioj (Eubacteria) kaj arkioj (Archaebacteria), do ekestis ses-regna sistemo. Ĝi fariĝis modela en multaj verkoj. Poste, en 1990, Woese proponis, ke bakterioj kaj arkioj, kune kun eŭkariotoj, estu konsiderataj domajnoj, anstataŭe al la du-imperia apartigo.
[redaktu] Klariga tabelo
| Linnaeus 1735 2 regnoj |
Haeckel 1866 3 regnoj |
Chatton 1937 2 imperioj |
Copeland 1956 4 regnoj |
Whittaker 1969 5 regnoj |
Woese 1977 6 regnoj |
Woese 1990 3 domajnoj |
|---|---|---|---|---|---|---|
| (ne traktata) | Protistoj | Prokariotoj | Prokariotoj | Prokariotoj | Bakterioj | Bakterioj |
| Arkioj | Arkioj | |||||
| Eŭkariotoj | Protistoj | Protistoj | Protistoj | Eŭkariotoj | ||
| Vegetaloj | Vegetaloj | Fungoj | Fungoj | |||
| Vegetaloj | Vegetaloj | Vegetaloj | ||||
| Animaloj | Animaloj | Animaloj | Animaloj | Animaloj |
