Enrico Fermi
El Vikipedio
Enrico Fermi [enriko fermi] (naskiĝis la 29-an de septembro, 1901, mortis la 28-an de novembro, 1954) estis itala fizikisto, nobel-premiito.
[redaktu] Vivo
Naskiĝinte en Romo, Enrico Fermi ekde 1918 studis fizikon en Pisa. En 1922 li doktoriĝis. Inter 1927 kaj 1938 li agis kiel profesoro en la universitato de Romo.
Pro politikaj kialoj – lia edzino estis jud-devena – li en 1938 forlasis la faŝisman Italion kaj ekloĝis en Usono. En 1939 li akiris profesoran postenon en la Columbia University de Novjorko; ekde 1942 li laboris en Ĉikago, kie li aktive partoprenis la produktadon de la unua atombombo. En la jaro 1945 li laboris dum ioma tempo en la Los Alamos Laboratory / Nov-Meksiko, poste li revenis al Ĉikago.
[redaktu] Meritoj
Li ellaboris – samtempe, sed sendepende de Paul DIRAC - la kvantumstatistikon validan je korpuskloj subigitaj la Pauli-principo. Li estis la unua, kiu uzis neŭtronojn por transformi pezajn atomkernojn. Li malkovris, ke el uranio estiĝas je efiko de neŭtronoj elementoj kun pli granda atomnumero ol uranio. Pro tio li ricevis en 1938 Nobel-premion pri fiziko. Ankaŭ la teoria klarigo de la beta-disiĝo estas ligita al lia nomo.
Li konstruis la unuan uran-atomŝtiparon, je kiu li petis kun Leó Szilárd patenton en 1942. Li havas gravan rolon en konstruo de la unua atombombo.
