Ĝemelurbo
El Vikipedio
Ĝemelurboj (aŭ ĝemelaj urboj) estas urboj, kiuj interkonsentis pri speciala partnereco por kultura kaj eble ankaŭ ekonomia interŝanĝo. Kutime, sed ne ĉiam, ĝemelaj urboj estas en diversaj landoj. Eblas, sed ne necesas, ke ĝemelurbo de ĝemelurbo estas mem ĝemelurbo de la unua.
Principe urba ĝemeleco estas simetria ligo, sed se unu el la partneroj havas malpli evoluintan strukturon, ĝemeleco povas signifi ankaŭ evoluigan helpon.
Ĝemela rilato urba, provinca, aŭ ŝtata estas vastbazita, oficiale aprobita, longdaŭra partnereco inter du komunumoj, landoj, aŭ ŝtatoj en du landoj. Ĝemela rilato iĝas oficiala per subskriba ceremonio de la ĉefuloj de la du lokaj jurisdikcioj, post la aprobo de la lokaj urbaj konsilioj, provincaj komisaroj, aŭ ŝtataj parlamentanoj, kiel ajn taŭge.
Enhavo |
[redaktu] La termino
Ĉirkaŭ la mondo, diversaj terminoj estas uzataj por nomi la longdaŭran partnerecon inter du komunumoj: ĝemelurboj, fratinaj urboj, amikecaj urboj, aŭ jumelage en la franca estas kutimaj terminoj. En la Esperanto-komunumo la kutimo estas nomi ilin ĝemelurboj (aŭ ĝemelaj urboj).
[redaktu] Eŭropo
Urboĝemelecoj evoluis en Eŭropo post la Dua mondmilito kaj estis unu el la vojoj interproksimigi la eŭropajn popolojn, cele al evito de plia milito. La kontaktoj pro ĝemeleco intensigu la reciprokan komprenon kaj instigu ankaŭ ekonomian kunlaboron je ĉiuflanka profito.
De 1989 eŭropaj urboĝemelecoj estas finance subtenataj de Eŭropa Unio. En 2003 1.300 ĝemelecaj projektoj estis subvenciataj per ĉirkaŭ 12 milionoj da eŭroj.
La koncepto de urboĝemeleco estas plej populara en Eŭropo, sed disvastiĝis ankaŭ al aliaj kontinentoj. Precipe eŭropaj urboj serĉis kaj trovis ĝemelojn ankaŭ trans la limoj de Eŭropo.
Dum la Malvarma milito ekestis ankaŭ ĝemelecoj inter la du partoj de dividita Germanio. Pro tio nun pluraj germanaj urboj havas ĝemelon en la sama, reunuigita lando.
[redaktu] Norda Ameriko
En 1956 usona prezidento Dwight D. Eisenhower iniciatis programon nomatan Sister Cities (angle: fratinaj urboj). Origine administris ĝin la Nacia Ligo de Urboj (National League of Cities), sed de 1967 ekzistas aparta organizaĵo pri ĝi, nomata Sister Cities International (SCI). Tiu ne-profitcela organizaĵo celas krei kaj fortigi partnerecojn inter usonaj kaj alilandaj komunumoj por pliigi tutgloban kunlaboradon sur komunuma nivelo, helpi kulturan interkompreniĝon kaj stimuli ekonomian evoluon.
[redaktu] Organizoj
Ekzistas organizo nomita Ĝemelaj Urboj Internaciaj, kiu estas usona organizo kiu celas instigi ĝemelajn urbojn inter usonaj kaj eksterusonaj komunumoj. La ĝemelurba programo en Usono oficiale lanĉiĝis en 1956 per la iniciataĵo "Homoj-Homoj" de Prezidento Dwight D. Eisenhower. Ekzistas similaj organizoj en aliaj landoj, kiel:
- Aŭstralia Ĝemelurba Asocio http://www.asca.asn.au
- Partnereco de Hungaraj Lokaj Registaraj Asocioj http://www.ccre.org/est/hun_an.html
Kaj aliaj kultur-interŝanĝaj organizoj:
- Amikeca Armeo http://www.friendship-force.org
[redaktu] Rolo de Esperanto
Ofte ĝemelaj urboj situas ne nur en malsamaj landoj, sed eĉ en malsamaj lingvo-regionoj. En la kunlaboro inter samcelaj organizaĵoj, kluboj ktp. en urboĝemeloj la Esperanto-organizaĵoj ĝuas la avantaĝon de facila interkompreniĝo. Tial ili foje estas motoroj aŭ eĉ pioniroj de ĝemeliĝoj. Ekzemploj estas jenaj ĝemelecoj:
- Herzberg en Germanio kaj Góra en Pollando
- Malbork en Pollando kaj Sälvesborg en Svedio
- Gherla en Rumanio kaj Forchheim en Germanio
- Brno en Ĉeĥio kaj Stutgarto en Germanio
- Krakovo en Pollando kaj Nurenbergo en Germanio
- Tiĥvine en Rusio kaj Hérouville Saint-Clair en Francio
- Hajdelbergo en Germanio kaj Kumamoto en Japanio
