Wynohradiw
Z Wikipedii
Wynohradiw (dawniej Wielki Sewlusz, ukr. Виноградів, rus. Севлюш lub Сивлюш, ros. Виноградoв, łac. Szeuleus, węg. Nagyszőllős, niem. Großweinstadt, słow. Veľký Sevľuš/Vinohradov, cz. Velká/Velký Sevl(j)uš/Vinohradov, jidysz Sejlesz lub Söjlesz, rum. Seleuşu Mare) - miasto powiatowe w obwodzie zakarpackim Ukrainy. 25,2 tys. mieszkańców [2004], w tym około 15% Węgrów. Leży na Nizinie Zakarpackiej, na północ od Cisy, u zbiegu granic Ukrainy, Węgier i Rumunii. Od najdawniejszych czasów ośrodek produkcji wina.
Czas i okoliczności powstania Wielkiego Sewlusza nie są znane. Pierwsza wzmianka o miejscowości Zceuleus, już wtedy mieście królewskim, pochodzi z 1262. W 1329 król Węgier Karol Robert nadał miastu dodatkowe przywileje handlowe. Od tego czasu Sewlusz był siedzibą władz komitatu Ugocsa. 23 stycznia 1662 doszło pod miastem do bitwy oddziałów tureckich, sprzymierzonych z węgierskim księciem Mihály’em Apafi, z wojskami siedmiogrodzkiego wojewody Jánosa Kemény’ego, który przegrał tę bitwę i poległ. W 1717 zagon tatarski wymordował bądź zabrał w niewolę niemal wszystkich mieszkańców miasta. W 1880 Sewlusz miał 4,4 tys. mieszkańców, w 1910 - 7,8 tys, z czego 5,9 tys. Węgrów, 1,3 tys. Rusinów i 0,5 tys. Niemców.
W 1919 Sewlusz znalazł się w nowo powstałej Czechosłowacji. W marcu 1939 wraz z całą Rusią Zakarpacką został anektowany przez Węgry. W 1944 został zajęty przez Armię Czerwoną. Około 4 tys. mieszkańców miasta zostało wywiezionych w głąb ZSRR, około 70% z nich zginęło. W 1945 Sewlusz przyłączono do sowieckiej Ukrainy. W 1946 zmieniono nazwę na cześć rosyjskiego generała Sergiusza Winogradowa.
W Wynohradiwie zachowały się:
- ruiny XIII-wiecznego zamku Ugocsa z małą kapliczką z XIV wieku,
- pałac Perényich z 1399, przebudowany w stylu barokowym,
- klasztor i kościół franciszkanów z 1744,
- kościół NMP z XIII wieku, przebudowany na gotycki w XV wieku, odbudowany na początku XX wieku,
- neoklasycystyczny kościół protestancki z 1828
