Wojna włosko-abisyńska 1935-1936

Z Wikipedii

Wojna włosko-abisyńska 1935-1936 była wynikiem włoskich dążeń do stworzenia jednolitej kolonii obejmującej Abisynię i wcześniej już należące do Włochów - Erytreę i Somalię Włoską, opanowanie źródeł Nilu Błękitnego i licznych, eksploatowanych dotychczas w minimalnym stopniu bogactw naturalnych oraz pomszczenie klęski doznanej podczas najazdu w 1896 roku pod Aduą.

Przed wybuchem wojny miało miejsce wiele incydentów granicznych - Włosi przekaraczali niestrzeżoną południową granicę i zajmowali oazy leżące w głębi Abisynii. W grudniu 1934 roku etiopski oddział natrafił na Włochów w oazie Ual Ual oddalonej o 60 km od granicy. Doszło do walki, padło kilkudziesięciu zabitych, Włosi wycofali się w kierunku Somalii. Od tego czasu Włosi rozpoczęli wzmacnianie garnizonów w Erytreii i Somalii - do rozpoczęcia wojny zebrali około 350 tysięcy dobrze uzbrojonych żołnierzy. Dowódcy włoscy planowali szybkie przełamanie frontu północnego i zajęcie Addis Abeby oraz odcięcie pozostałych sił etiopskich atakiem z południa.

[edytuj] Przebieg walk

Wojska włoskie wkroczyły do Abisynii 3 października 1935. Główny ciężar ataku przyjął front północny (erytrejski) skupiający 2/3 ogółu sił włoskich i większość sił pancernych pod dowództwem generała Emilio De Bono, będącego jednocześnie głównodowodzącym całej ekspedycyjnej armii włoskiej, od Somalii ruszył pomocniczy front południowy dowodzony przez gen. Rodolfo Grazianiego. Wskutek zbyt późno ogłoszonej mobilizacjii liczące około 600 tysięcy ludzi wojska plemienne zebrały się pod Addis Abebą dopiero w grudniu 1935. Do pierwszej poważnej bitwy doszło na początku listopada pod Mekeile. Mimo twardego oporo miasto padło, a Włosi koncentrując się na stabilizacji frontu zaprzestali ataków na kilka dni. Postępy wojsk włoskich nie zadowalały Mussoliniego więc marszałka Emilio De Bono zastąpił Pietro Badoglio przed którym postawiono zadanie zajęcia stolicy Etiopii przed porą deszczową. Korzystając z chwili wytchnienia Etiopczycy zorganizowali udany kontratak pod Aksum i Tembien w wyniku którego zdobyli kilka czołgów i dział. 22 stycznia Włosi po krwawych walkach odzyskali Tembien, jednak nie osiągnęli głównego celu - nie otoczyli armii etiopskiej a same poniosły wielkie straty. Badoglio uznał więc że należy wprowadzić inne środki walki. W bitwie o Ambę Aradam Włosi atakowali umocnionych na zboczach gór Etiopczyków gazem musztardowym, zmasowanymi bombardowaniami i ostrzałem ciężkiej artylerii. Mimo to Włosi osiągnęli cel dopiero po pięciu dniach walk. Było to jednak zwycięstwo o tyle ważne że otworzyło drogę do stolicy Etiopii i zmniejszyło odwody cesarza. Znacznie gorzej szło Włochom na południu gdzie zajmowane tereny były całkowicie pozbawione wody którą dowożono z portów Somalii, dodatkowo pojawiły się dezercje z oddziałów kolonialnych. 27 lutego na froncie północnym doszło do drugiej bitwy o Tembien, gdzie Włosi odnieśli łatwe zwycięstwo otaczając Etiopczyków za pomocą sił pancernych i rozbijając je bombardowaniami. Jedynymi odwodami była 10-tysięczna Gwardia Cesarska, jedyna pełnowartościowa jednostka etiopska. Cesarz zdecydował na wypowiedzenie przeciwnikowi decydującej bitwy i 31 marca Gwardia Cesarska i 30 tysięcy żołnierzy z wojsk plemiennych zaatakowało przeciwnika pod Majczeu. Wskutek impetu natarcia załamało się lewe skrzydło Włochów ale postępy Etiopczyków zatrzymały intensywne naloty. Wskutek tego impet natarcia zmalał, a po trzech dniach walk wojska resztki wojsk cesarskich wycofały się. Władca kraju, cesarz Hajle Syllasje I wraz z rządem i rodziną udał się na wygnanie do Europy, a w dniu 9 maja rząd włoski pod przewodnictwem Benito Mussoliniego ogłosił dekret o aneksji Etiopii i o nadaniu królowi Włoch Wiktorowi Emanuelowi III tytułu cesarza Etiopii. Etiopczycy nie pogodzili się z porażką i rozpoczęli wojnę partyzanką która trwała aż do 1944 roku gdy Etiopia została odbita przez Aliantów.

Kraj został włączony do Włoskiej Afryki Wschodniej, na czele której w uznaniu zasług postawiono generała, a następnie marszałka, Rodolfo Grazianiego z tytułem generała-gubernatora i wicekróla Etiopii.

[edytuj] Siły

Włoskie wojska liczyły około 350 tysięcy dobrze uzbrojonych żołnierzy zorganizowanych w 5 dywizji piechoty, 4 dywizje Milicji Faszystowskiej i jednostki kolonialne. Wspierało ich około 350 samolotów i 250 czołgów (główmie typu CV 33 i Fiat 3000), Włosi używali także gazów bojowych i nowoczesnej artylerii. W trakcie walk do portów w Eryteii przybywały dodatkowe jednostki, łącznie około 150 tysięcy żołnierzy.

Etiopczycy po zakończeniu mobilizacji wystawili wojsko liczące około 600 tysięcy ludzi. Fatalnie miała się sprawa z ich uzbrojeniem - armia posiadała tylko 80 tysięcy karabinów powtarzalnych, 800 przestarzałych karabinów maszynowych i 300 dział z okresu I Wojny Światowej, na dodatek nawet do tak niewielkiej ilości broni brakowało amunicji. Jedyną w pełni uzbrojoną jednostką etiopską była Gwardia Cesarska, przeszkolona na początku lat 30 przez szwedzkiego generała Erica Virgina, wojska plemienne były uzbrojone głównie w broń białą, taką jak dzidy i włócznie. W Etiopii nie istniało lotnictwo wojskowe, siły pancerne stanowiły 3 czołgi Fiat 3000.

[edytuj] Postawa Europy

Przed wybuchem wojny cesarz Hajle Syllasje występował do Ligi Narodów z prośbami o rozsądzenie sporu granicznego, lecz wskutek układów między Francją, Wielką Brytanią i Włochami, Liga Narodów nie próbowała interweniować w tej sprawie. Jedynie ZSRR protestował przeciwko poczynaniom włoskim. 3 dni po wybuchu wojny Liga Narodów unała że rząd włoski dopuścił się nieuzasadnionej agresjii na członka Ligi, i zapowiedziała wprowadzenie sankcji ekonomicznym dla agresora. Sankcje wprowadzono 10 listopada nie objęły one jednak najważniejszego surowca - ropy naftowej. Ożywiła się Wielka Brytania która liczyła na podzielenie stref wpływów w Etiopii z Włochami; Francuzi nie protestowali, zgodnie z obietnicą daną Mussoliniemu; zaś USA wprowadziło zakaz sprzedaży broni walczącym stronom co szczególnie ugodziło w Etiopczyków.

9 grudnia 1935 brytyjski minister spraw zagranicznych Samuel Hoare oraz premier Francji Pierre Laval przedstawili rządom walczących państw propozycję zmian granicznych na mocy których Włosi mieli przejąć znaczną część etiopskiego terytorium oraz uzyskać prawo do nieograniczonej ekspansji gospodarczej i emigracyjnej na obszarze wynoszącym około 50% powierzchni Etiopii. Cesarz Etiopii uznał dokument za skandaliczny, nie zadowalał on także Włochów, a jedynym jego skutkiem był zmasowany atak opinii publicznej na obu polityków który doprowadził do ich dymisjii .