Wojna o myślnik

Z Wikipedii

Wojna o myślnik (cz. "pomlčková válka", sł. "pomlčková vojna") to nazwa sporu o nazwę Czechosłowacji, który miał miejsce na początku 1990 r.

Bezpośrednio po upadku komunizmu w Czechosłowacji, który miał miejsce w listopadzie 1989 r., oficjalną nazwą państwa była "Czechosłowacka Republika Socjalistyczna" ("Československá socialistická republika"). Prezydent Havel zaproponował usunięcie słowa "socjalistyczna" z nazwy. Parlament słowacki 14 lutego zaproponował dodatkowo, by nazwę państwa pisać z łącznikiem, np. "Republika Česko-Slovensko" lub "Federácia Česko-Slovensko" ("Republika Czecho-Słowacja" albo "Federacja Czecho-Słowacja"), czyli tak, jak to było w latach 1918-1920 oraz 1938-1939. Pisanie tej nazwy bez łącznika kojarzyło się Słowakom z centralistycznymi tendencjami w państwie czechosłowackim z lat 1920-1939.

Dla Słowaków łącznik miał podkreślać federacyjny charakter państwa. Z kolei Czesi obawiali się, że będzie to symbol rozdzielenia obydwu krajów i w tym duchu używali w trakcie debaty na ten temat określenia myślnik, a nie łącznik. W związku z tym nazwa sporu, która się przyjęła w obu językach, jest niepoprawna, ponieważ w rzeczywistości była to wojna nie o myślnik ("pomlčka"), ale o łącznik ("spojovník"). Przeciętny obywatel (łącznie z politykami) jednak nie rozróżniał i wciąż nie rozróżnia terminów myślnik i łącznik.

29 marca parlament federalny podjął decyzję, że w języku czeskim nazwę państwa będzie pisać się bez łącznika ("Československá federativní republika"), natomiast w języku słowackim z łącznikiem ("Česko-slovenská federatívna republika"). Rozwiązanie to było nadal uznawane za kontrowersyjne, w związku z czym 20 kwietnia przyjęto ostatecznie nazwę "Czeska i Słowacka Republika Federalna" (cz. "Česká a Slovenská Federativní Republika", sł. "Česká a Slovenská Federatívna Republika", skrót "ČSFR"). Skróconą nazwą państwa było "Československo" w wersji czeskiej i "Česko-Slovensko" w słowackiej.

Równolegle toczył się spór o to, czy wielką literą powinno się pisać tylko pierwszy wyraz nazwy (co byłoby zgodne z zasadami czeskiej i słowackiej pisowni), czy także drugi (na co nalegali Słowacy). Ostatecznie przyjęto, że wszystkie wyrazy nazwy państwa będą pisane wielką literą, co było językowo niepoprawne.

Powyższy spór pokazał poważne różnice pomiędzy stosunkiem Czechów i Słowaków do wspólnego państwa. Zaowocowało to ostatecznie rozpadem federacji i powstaniem z dniem 1 stycznia 1993 r. dwóch oddzielnych państw - Republiki Czeskiej oraz Słowacji.