Wicyń
Z Wikipedii
Jeśli możesz, dodaj je teraz.
Wicyń – pierwotnie "Wycin", obecnie "Smerekivka" – wieś na dawnym Podolu I i II Rzeczypospolitej, w województwie tarnopolskim. Darowany przez Władysława Jagiełłę Mikołajowi Gołogórskiemu w r.1389, należał, m.in., do Sienińskich, Sobieskich (przez 120 lat), Radziwiłłów (krótko), Padniewskich i Potockich.
Od czasu osadzenia we wsi przez Jakuba Sobieskiego (ojca króla Jana III) w roku 1630 'Mazurów' z centralnej Polski, aż do maja 1945 r. mieszkańcami Wicynia byli wyłącznie Polacy. W zgodnej symbiozie z mieszkańcami wioski funkcjonował tam w latach 1695 – 1862 greckokatolicki klasztor bazylianów osadzonych w Wicyniu przez Jana III Sobieskiego. Przez jakiś czas mieściła się w nim szkoła retoryki a w cerkwi wisiał, uznany formalnie w 1707 roku za cudowny, obraz Matki Boskiej Wicyńskiej. Do dnia dzisiejszego zachowała się "Pieśń o Matce Najświętszej Wicyńskiej w roku 1759 napisana, w Wicyniu mieszkając".
We wsi były dwa młyny, tartak, cegielnia, mleczarnia, gorzelnia, dwa, a po wyprowadzeniu się bazylianów, jeden folwark (kolejni właściciele po Potockim: rodzina Matkowskich, Brotschwiczów, Ederow i Vrabetzów). Poza rolnictwem wicyniacy zajmowali się pszczelarstwem, sadownictwem i rzemiosłem. W okresie II Rzeczypospolitej wśród wicyńskich rzemieślników byli, m.in., bednarze, kołodzieje, stolarze, tkacze, szewcy, krawcy.
Wokół miejscowej szkoły (1856) i parafii (1910) koncentruje się życie kulturalne i społeczne wioski: działają dwie biblioteki (szkolna i parafialna), dwa chóry, orkiestra, teatr amatorski, drużyna piłki siatkowej, straż pożarna, Kasa Stefczyka. Młodzież uzupełnia wykształcenie na kursach handlowych i rolniczych.
Podczas II wojny światowej Wicyń odegrał ważną rolę w konspiracyjnym ruchu walki z okupantem i obronnym wobec nacjonalistów ukraińskich. Działała tu IV kompania 52 złoczowskiego pułku AK, organizując tajne nauczanie, kursy podoficerskie, nasłuch radiowy (łącznie z drukiem biuletynów informacyjnych).
Niemcy dokonali pacyfikacji wsi 25 kwietnia 1944 roku (dziesięcioro zabitych, dwadzieścia spalonych domów).
Do końca maja 1945 roku mieszkańcy Wicynia przenoszą się na Ziemie Zachodnie powojennej Polski. Łącznie osiedlają się aż w 55 różnych miejscowościach, a najliczniej W Biskupicach Oławskich, Nowej Wsi Głubczyckiej i w Starym Bielsku (obecnie dzielnica Bielska-Białej). Drugie i trzecie pokolenie wicyniaków mieszka obecnie w dużych skupiskach w Raciborzu, Opolu, we Wrocławiu.
Niezależnie od aktualnego miejsca zamieszkania, statusu zawodowego i wieku dawni wicyniacy i ich potomkowie nadal interesują się dawnym Wicyniem, odwiedzając tę miejscowość, pieczołowicie gromadzą o nim wszelkie informacje historyczne.
