Tuba

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Ten artykuł dotyczy instrumentu. Zobacz też: rzeka Tuba.

Eufonium

Suzafon

Tuba - instrument dęty blaszany z grupy aerofonów ustnikowych. Największy i o najniższym stroju spośród tej rodziny instrumentów. Standardowa skala instrumentu (zakres dźwięków muzycznych od E do d¹. Doświadczony instrumentalista potrafi rozciągnąć skalę do granic od $\underline{\underline{A}}$ do g¹. Tuba składa się z długiej rury rozszerzającej się stożkowo, zakończonej ustnikiem z jednej strony i kielichowym rozszerzeniem z drugiej. Standardowa tuba sterowana jest trzema/czterema wentylami, które przedłużają strumień powietrza, obniżając tym wysokość dźwięku. Tuba niekiedy wyposażona jest w dodatkowe wentyle zmieniające strój instrumentu.

Współczesna tuba występuje w dwóch odmianach:

tuba koncertowa - w kształcie prostokąta, używana jako instrument stacjonarny. Zwykle gra się na niej na siedząco, podtrzymywana jest wówczas na kolanach, lub na stojąco, zawieszonej na szelkach. Gra się na niej w muzyce klasycznej i rozrywkowej.
tuba marszowa znana także jako suzafon od nazwiska wynalazcy, Johna Philipa Sousy. Tuba marszowa zwinięta w kształt helikonowy obejmuje korpus grającego, opierając się na jego prawym ramieniu, z kielichem (wylotem instrumentu) wznoszącym się ponad głową. Tuba marszowa często wykonywana jest z żywic epoksydowych wzmacnianych włóknem szkalnym. Używana jest jedynie w orkiestrach dętych.

Przodkami tuby były różnorakie trąby o niskim brzmieniu. Za najbardziej zbliżony instrument uznawana jest trąba zwana serpentem (od wężowatego kształtu), która była instrumentem blaszanym wyposażonym w klapy. Historia tuby rozpoczęła się w 1827, kiedy to pruski wytwórca instrumentów Stülzel ulepszył wynaleziony w 1813 zawór tłoczkowy. W 1835 opatentował on tubę. Jej kształt niewiele się zmienił od tego czasu. Pierwotna tuba Stülzela była wyższa i smuklejsza od współczesnej. Innym wariantem tuby, opartym na konstrukcji rogu) (waltorni) stworzono dla Richarda Wagnera, który stosował ją w swych operach. Tę formę tuby nazywano tubą Wagnera. Wreszcie w 1860 John Philip Sousa opatentował swój suzafon jako tubę marszową. Równocześnie z tubą rozwijał się inny podobny, nieco mniejszy instrument o wyższym stroju, nazywany eufonium lub niekiedy tubą tenorową.

Tuba jest trudnym instrumentem. Amatorzy tubiści i mało wprawni profesjonaliści potrafią grać na tym instrumencie tylko staccato. Daje to "parskające" dźwięki, pretendujące ten instrument do sekcji rytmicznej. Gdy jednak na instrumencie gra się legato, charakteryzuje się on pięknym, głębokim, melancholijnym i lirycznym brzmieniem. Możliwe jest wykonywanie na niej wszelkiego rodzaju ozdobniki i rytmy. Technika takiej gry dostępna jest tylko dla wirtuozów tego instrumentu. Należą do nich:

Arnold Jacobs
Kenneth Amis
Harry Barlow
Willie Clark
Jefrrey Funderburk
John Griffits
Toby Hanks
David LeClair
Kevin Morgan
Zdzisław Piernik
Patrick Sheridan

Parie solowe na tubę pisali Richard Wagner, Mikołaj Rimski-Korsakow, Aleksander Borodin i inni. W muzyce współczesnej tuba awansowała do roli instrumentu solowego. Utwory na tubę pisali tacy kompozytorzy jak: