Tomanowa Przełęcz
Z Wikipedii
Tomanowa Przełęcz (słow. Tomanovské sedlo, Tomanové sedlo – druga na liście najniższych przełęczy w głównym grzbiecie Tatr pomiędzy Osobitą i Grzesiem. Leży ona w tej samej linii z Iwaniacką i Bobrowiecką Przełęczą. Stykają się tutaj dwie formacje geologiczne: po północnej stronie wapienie serii wierchowej, a na południowej skały metamorficzne lub krystaliczne. Tomanowa Przełecz znajduje się na wysokości 1686 m n.p.m. Główne szczyty, które oddziela od siebie to: Ciemniak i Tomanowy Wierch Polski (wraz ze znajdującym się przed nim Suchym Wierchem Tomanowym). Przez przełęcz i szczyty te biegnie granica polsko-słowacka. Po północnej, polskiej stronie przełęczy leży Dolina Tomanowa polska, po południowej, słowackiej stronie Dolina Tomanowa Liptowska.
Przełęcz Tomanowa od dawien dawna była głównym szlakiem podróży przez Tatry, z racji tego, że jest najniższa, jak również ze względu na swoje stosunkowo łagodne podejścia (możliwy był nawet przejazd koniem, dopóki wierzchołkowe partie nie zarosły kosówką). Wędrowali nią m. in. kupcy, zbójnicy, górnicy poszukujący złóż metali, a w czasie II wojny światowej kurierzy tatrzańscy. Już w 1736 r. Matej Bel zapisał, że jest to znane przejście do Liptowa. Przełęcz ta leży również na głównym szlaku wędrówek zwierząt.
Przełęcz Tomanowa to szerokie i trawiaste siodło zbudowane z dolnotriasowych łupków. Prowadzi na nią czerwony szlak turystyczny z Doliny Tomanowej. W górnej części biegnie on na dużym odcinku Kamienistym Żlebem. Ścieżka turystyczna jest silnie zarośnięta kosówką. Szlak ten prowadzi również po drugiej stronie przełęczy, w dół przez Dolinę Tomanową Liptowską do Doliny Cichej.
Z przełęczy rozległe widoki na Tatry Wysokie, szczególnie okazale prezentuje się stąd Świnica i Kominiarski Wierch. W opadającym do przełęczy południowym grzbiecie Ciemniaka grań tworzą wapienne skały, zwane Tomanowymi Stołami i Głazista Turnia. Na skałkach i murawie siodła przełęczy bogata roślinność alpejska, m. in: różeniec górski, mak alpejski, lepnica bezłodygowa, skalnica nakrapiana, wierzba alpejska.
W okolicach Tomanowej Przełęczy odbywają się najważniejsze sceny książki Jerzego M. Rytarda i Heleny Roj "Koleba na Hliniku".
Współrzędne z nawigacji satelitarnej: 49 stopni 13’ 11,8” N, 19 stopni 54’ 16,5” E.
