Temperament
Z Wikipedii
Temperament - podstawowe, względnie stałe czasowo cechy osobowości, które manifestują się w formalnej charakterystyce zachowania. Cechy te występują już we wczesnym dzieciństwie i są wspólne dla człowieka i zwierząt. Będąc pierwotnie zdeterminowany przez wrodzone mechanizmy fizjologiczne, temperament podlega zmianom zachodzącym pod wpływem dojrzewania (i starzenia się) oraz niektórych czynników środowiskowych. (Regulacyjna teoria temperamentu Strelau)
Temperament - zespół dziedziczonych cech osobowości, zdeterminowanych genetycznie i ujawniających się już w pierwszym roku życia człowieka. Tak rozumiany temperament stanowi podstawę kształtowania się i rozwoju osobowości. (Buss i Plomin)
Badaniami temperamentu zajmowali się m.in. Hipokrates, Iwan Pawłow, Jan Strelau, Hans Eysenck (patrz: teoria temperamentu PEN), Arnold Buss i Robert Plomin.
Spis treści |
[edytuj] Temperament w teorii Pawłowa
Według teorii Pawłowa temperament odpowiada typowi układu nerwowego, który charakteryzują cztery podstawowe właściwości:
- SPP - siła procesu pobudzenia; na poziomie zachowania funkcjonalna wydolność komórki nerwowej znajduje wyraz w reakcjach na silną lub długotrwałą stymulację; im silniejszy układ nerwowy, tym mniejsza jest wartość procesu pobudzenia
- hamowanie ochronne (pozaokresowe) - rodzaj hamowania bezwarunkowego, służącego ochronie OUN przed przeciążeniem (zob. habituacja)
- SPH - siła procesu hamowania; łatwość, z jaką UN tworzy warunkowe reakcje hamulcowe (wygaszanie, różnicowanie, opóźnianie), przejawia się gdy zachodzi konieczność odraczania reakcji, hamowania pobudzeń, by stworzyć miejsce adekwatnie działającym bodźcom
- RWN - równowaga procesów nerwowych; stosunek procesów pobudzenia do procesów hamowania
- RPN - ruchliwość procesów nerwowych; zdolność UN do szybkiej zmiany procesów pobudzenia i hamowania
[edytuj] Typy wyższej czynności nerwowej wg Iwanowa-Smoleńskiego
- typ ruchliwy - związki pobudzenia i hamowania tworzą się łatwo i szybko
- typ powolny - związki pobudzenia i hamowania tworzą się powoli
- typ pobudliwy - pobudzenie tworzy się szybko, hamowanie powoli
- typ hamulcowy - pobudzenie tworzy się powoli, hamowanie szybko
[edytuj] Kombinacje właściwości układu nerwowego
Pawłow swoje badania nad funkcjonalną wydolnością komórki nerwowej odniósł do typologii temperamentów Hipokratesa. Kombinacje typów temperamentalnych to odpowiedni: typ melancholiczny, typ choleryczny, typ sangwiniczny i typ flegmatyczny.
-Temperament w ujęciu Ernesta Kretschmera - tzw. konstytucjonalna teoria temperamentu odwołująca się do budowy ciała.
Kretschmer-był to niemiecki psychiatra-praktyk, który na podstawie badań (antropomorficznych) i obserwacji stworzył odrębną typologie temperamentu. Uważał ze na temperament wpływa budowa ciała i chemizm krwi i tak np. typ schizotymiczny - ma skłonność do abstrakcji, autyzmu, schizofrenii.
Teorie tego typu (inne np. W.Scheldona) były krytykowane, np.:
- niedocenianie wpływu środowiska i wychowania człowieka
- przecenianie dominacji biologicznej
- sprzyjały w okresie II wojny światowej ideologii faszystowskiej
