Prawa dostępu

Z Wikipedii

Prawa dosŧepu w systemach UNIXowych mają na celu umożliwić określenie uprawnień odczytu, edycji i uruchamiania dla poszczególnych użytkowników. Mechanizm ten ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa, stabilności i kontroli prywatności w systemach multi-user.

Prawa dostępu podzielone są na trzy kategorie:

• user (dla użytkownika, właściciela pliku)
• group (dla grupy właściciela pliku)
• other (dla pozostałych użytkowników)

Dla każdej z tych kategorii możliwe są trzy prawa dostępu, opisane trzema bitami:

• read (odczyt 100 ₍₂₎ = 4 ₍₈₎)
• write (zapis 010 ₍₂₎ = 2 ₍₈₎)
• execute (wykonywanie 001 ₍₂₎ = 1 ₍₈₎)

Standardowym symbolicznym sposobem zapisu uprawnień w UNIXach jest:

-rwxr-xr--  1 fizyk fizyk 0 kwi 16 13:09 plik
tuuugggooo

t - oznacza typ pliku (- zwykły, d katalog, l dowiązanie symboliczne, s gniazdo, f FIFO, c urządzenie znakowe, b urządzenie blokowe)

u - uprawnienia właściciela

g - uprawnienia grupy

o - uprawnienia pozostałych

Zapis ósemkowy praw dostępu polega na przedstawieniu uprawnień za pomocą 3 lub 4 cyfrowej liczby ósemkowej.

rwx r-x r-- -> 111 101 100 (2) -> 4+2+1 4+1 4 (8) -> 754 (8)

Znaczenie tych praw dostępu dla zwykłych plików jest intuicyjne, natomiast dla katalogów znaczenie jest następujące:

• jeżeli użytkownik ma prawo x do katalogu, to może do niego "wejść"
• jeżeli użytkownik ma prawo r do katalogu, to może wyświetlić jego zawartość
• jeżeli użytkownik ma prawo w do katalogu, to może w nim tworzyć i kasować pliki

Powyższe prawa można interpretować w ten sposób, że jeśli np. użytkownik ma prawa -wx, to może w tym katalogu tworzyć pliki, poruszać się w obrębie jego struktury, ale nie może wyświetlić jego zawartości.

Oprócz podstawowego zestawu uprawnień (3×rwx) do każdego pliku/katalogu przyporządkowane są jeszcze 3 bity określające specjalne prawa dostępu:

1. SetUserID, setuid, SUID - w przypadku SUIDa ustawionego na pliku wykonywalnym powoduje wykonanie pliku z UIDem ustawionym na właściciela pliku (jeżeli właścicielem zSUIDowanego pliku jest root, to uruchomienie takiego pliku z dowolnego konta spowoduje wykonanie tego pliku z poziomem uprawnień roota)
2. SetGroupID, setgid, SGID - w przypadku pliku analogicznie do SUIDa; w przypadku SGIDa ustawionego na katalogu wszystkie nowe pliki/katalogi tworzone wewnątrz będą dziedziczyły po nim grupę
3. Sticky - w przypadku pliku wykonywalnego powoduje wymuszenie przechowywania jego kodu w pamięci (ustawianie Sticky na plikach wykonywalnych jest obecnie rzadko stosowane); w przypadku Sticky ustawionego na katalogu umożliwia kasowanie/zmianę nazwy elementów w nim zawartych tylko przez właściciela "Sticky-katalogu", właściciela pliku/katalogu w nim zawartego lub roota (w normalnym przypadku wewnątrz katalogu każdy może zmieniać nazwę i usuwać elementy o ile podstawowe uprawnienia to dopuszczają)

Przykłady

-rwsr-sr-x    1 root     root       591344 2005-12-12 18:01 /usr/bin/cdrdao

cdrdao to program służący do wypalania płyt CD, do działania potrzebuje uprawnień roota, został zSUIDowany i zSGIDowany aby mógł być uruchamiany przez użytkowników innych niż root

rwsr-sr-x odpowiada 6755₍₈₎

drwxrwxrwt   13 root     root         4096 2006-09-26 02:05 /tmp

ustawianie prawa Sticky na katalogu /tmp jest często spotykaną praktyką

rwxrwxrxt odpowiada 1777₍₈₎

Do zmiany uprawnień do pliku służy polecenie chmod.

To jest tylko zalążek artykułu z dziedziny informatyki. Jeśli możesz, rozbuduj go.