Polnische Wirtschaft

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Wyrażenie polnische Wirtschaft (pol. polska gospodarka, polskie gospodarzenie) jest stereotypowym określeniem funkcjonującym w społeczeństwie niemieckim dotyczącym organizacji społeczeństwa polskiego. Według tego stereotypu domyślnie "polnische Wirtschaft" oznacza skrajną niegospodarność, brud i brak planowania oraz manier.

[edytuj] Historia pojęcia

Określenie to prawdopodobnie powstało w okresie I rozbioru Polski, gdy pruskie władze usiłowały w społeczności niemieckiej wyrobić przekonanie o słuszności dokonanego rozbioru. W tym czasie funkcjonowało ono wyłącznie w niższych warstwach społeczeństwa niemieckiego. Znajdowało ono tam jednak podatny grunt, gdyż gospodarka i organizacja państwa polskiego w czasach saskich stała na wyraźnie niższym poziomie niż gospodarka dynamicznie rozwijających się Prus. Stereotyp ten trafił do świadomości wyższych sfer społeczeństwa niemieckiego pod koniec XVIII wieku za pomocą listów Georga Forstera, który wychowywał się wśród niemieckiej społeczności Prus Królewskich i w dzieciństwie miał kontakt z mieszczaństwem i chłopami niemieckimi z okolic Gdańska.

To stereotypowe określenie było używane w późniejszym czasie m.in. przez takie postacie jak Karol Marx, Fryderyk Engels, Otto von Bismarck czy Carl von Clausewitz. W czasach krystalizowania się niemieckiego państwa narodowego w XIX wieku negatywny wydźwięk tego określenia był popularyzowany przez takich, tworzących w duchu idei narodowej, pisarzy jak Ernst Moritz Arndt, Gustav Freytag czy Heinrich von Treitschke. Stereotyp ten był także wykorzystywany przez niemieckie państwo nazistowskie w okresie silnych napięć narodowych w okresie międzywojennym i w czasie II wojny światowej do usprawiedliwiania napaści na Polskę i traktowania Polaków jako mniej wartościowych ludzi. Miał on wtedy bardzo ostry wydźwięk i budził silne emocje.

Wyrażenie "polnische Wirtschaft" ma negatywny wydźwięk w uszach części Niemców po dziś dzień. W wydanym w 1987 roku Słowniku potocznego języka niemieckiego (Wörterbuch der deutschen Umgangssprache pod redakcją Heinza Küppera) "polnische Wirtschaft" funkcjonuje jako synonim "niewyobrażalnego nieładu". Niektóre polskie media i władze wyrażają jednak pogląd, iż negatywna wymowa tego stereotypu traci obecnie na sile i że obecnie określenie to ma raczej neutralny charakter.

[edytuj] Opracowania

Blecking, Diethelm: Der schiefe Spiegel. Hubert Orłowski über den deutschen Polendiskurs. w: Frankfurter Rundschau, 5.12.1997, s. 8.
Fiedor, Karol: Wokół stereotypu "polnische Wirtschaft". w: Zbliżenia (1997), nr 3 (18), s. 92-95.
Golec, Janusz: "Polnische Wirtschaft" potęga stereotypu. w: Borussia (2000), nr 20/21, s. 305-308.
Kowal, Stefan: Das Stereotyp "polnische Wirtschaft" aus polnischer Sicht. w: Adelheid von Saldern (wyd.): Politik und Geschichte. tom 1. Mythen in Geschichte und Geschichtsschreibung aus polnischer und deutscher Sicht. Münster: Lit 1996, s. 74-84.
Orłowski, Hubert: Polnische Wirtschaft. Nowoczesny niemiecki dyskurs o Polsce, Olsztyn 1998
Orłowski, Hubert: Das Stereotyp 'polnische Wirtschaft' im Spannungsfeld aufklärerischer Modernisierungskritik. w: Kwartalnik Neofilologiczny 43 (1996), s. 101-116.
Orłowski, Hubert: Kariera stereotypu "polnische Wirtschaft". w: Zbliżenia (1992), nr 2 (3), s. 66-80. Niemieckie streszczenie: Die Karriere des Stereotyps von der "polnischen Wirtschaft", s. 79 f.
Orłowski, Hubert: "Polnische Wirtschaft": dzieje i funkcje stereotypu. w: Przegląd Zachodni 47 (1991), nr 3, s. 1-24.
Orłowski, Hubert: "Polnische Wirtschaft". w: Ewa Kobylińska, Andreas Lawaty, Rüdiger Stephan (wyd.): Polacy i Niemcy. 100 kluczowych pojęć. Warszawa: Biblioteka "Więzi" 1996, s. 437-443.
Orłowski, Hubert: "Polnische Wirtschaft": Zur Tiefenstruktur des deutschen Polenbildes. w: Dietrich Harth (wyd.): Fiktion des Fremden. Erkundung kultureller Grenzen in Literatur und Publizistik (= Fischer-Taschenbuch 12512). Frankfurt a. M.: Fischer-Taschenbuch-Verl. 1994, s. 113-136.
Orłowski, Hubert: "Polnische Wirtschaft". Zum deutschen Polendiskurs der späten Neuzeit. w: Karl-Günter Schirrmeister (opr.): Deutsch-Polnisches Symposium 22.-24. Januar 1995 in Strausberg. Dokumentation (= Schriftenreihe der AIK 10). [Strausberg 1995], s. 6-30. (dyskusja, s. 45-49.)
Orłowski, Hubert: "Polnische Wirtschaft" im Blick der historischen Semantik und historischen Stereotypenforschung. w: Waldemar Pfeiffer (wyd.): Wissenschaft und Wirtschaft - Wechselseitige Beziehungen und gesellschaftliche Funktion. Dokumentation eines internationalen Kongresses 25. 28.06.1998 Gdańsk (= Societas Humboldtiana Polonorum 7). Toruń: Wyd. Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 1999, s. 82-95.
Papiór, Jan: Diskurs zum Stereotyp der "polnischen Wirtschaft". w: Zbliżenia (1997), nr 3 (18), s. 95-¬98.