Piotr Skarga (kaznodzieja)
Z Wikipedii
Piotr Skarga, właściwie Piotr Powęski herbu Pawęża (ur. 2 lutego 1536 w Grójcu — zm. 27 września 1612 w Krakowie) jezuita, teolog, pisarz i kaznodzieja. Był czołowym polskim przedstawicielem kontrreformacji i nadwornym kaznodzieją Zygmunta III.
Jego rodzice, Michał i Anna ze Świątków Powęscy, pochodzili ze szlachty zagrodowej, wywodzącej swe nazwisko od wsi Powązki k. Mszczonowa w ziemi sochaczewskiej. Piotr był ich najmłodszym dzieckiem; miał 3 braci i 2 siostry.
W latach 1552-1555 studiował na Akademii Krakowskiej, uzyskując stopień bakałarza na Wydziale Filozoficznym, następnie udał się do Włoch, gdzie w Rzymie w roku 1569 wstąpił do zakonu jezuitów. Powróciwszy po dwóch latach do kraju zajął się zakładaniem w Polsce kolegiów jezuickich (był między innymi pierwszy rektorem Kolegium w Poznaniu), a także działalnością filantropijną (założył w Krakowie Bank Pobożny dla ochrony ludzi przed lichwą). W Krakowie założył lombard dla ubogich, pierwowzór instytucji charytatywnej. W roku 1564 we Lwowie przyjął święcenie kapłańskie i jako kanonik zaczął działalność kaznodziejską. między innymi przy katedrze Św. Jana w Warszawie. Był wybitnym duszpasterzem Litwy i Białorusi. Zapisał się jako założyciel wielu kolegiów jezuickich, np. w Połocku, Rydze, Dorpacie.
Był pierwszym rektorem Akademii Wileńskiej (1579-1584). Od 1588 roku przez 24 lata pełnił funkcję nadwornego kaznodziei Zygmunta III Wazy, który cenił go za wyjątkową osobowość i talenty krasomówcze. Stał się zwolennikiem ograniczenia władzy Sejmu i zwiększenia władzy królewskiej. Piętnował wady polskiej szlachty. Był przeciwnikiem przyjęcia przez Zygmunta III korony szwedzkiej. Był współtwórcą Unii Brzeskiej.
 Piotr Skarga według Jana Matejki |
 |
 Epitafium Piotra Skargi |
 Tablica pamiątkowa w Krakowie |
Spis treści |
[edytuj] Dzieła
- O jedności Kościoła Bożego pod jednym pasterzem, 1577 (drugie wydanie w 1590 pod tytułem O rządzie i jedności Kościoła Bożego pod jednym pasterzem)
- Żywoty świętych 1579 (ukazało się 8 wydań za życia autora)
- Synod brzeski i jego obrona 1597
- Kazania na niedziele i święta, a w nich Kazania sejmowe, 1597 (traktat polityczny w formie kazań)
- Żołnierskie nabożeństwo, 1618
W swojej twórczości Skarga prezentuje bogaty, ornamentacyjny styl oratorski o kunsztownej konstrukcji z wpleceniem wydarzeń polskich w prozę stylizowaną na biblijne księgi prorockie. Narrator jawi się jako profetyczny obrońca wartości i tradycji narodowej, a także wiary chrześcijańskiej. Wizerunek Skargi jako natchnionego narodowego kaznodziei utrwalili romantycy przede wszystkim Mickiewicz i Norwid, a także malarz Jan Matejko (Kazanie Skargi).
Skarga głosił kult ascezy, wskazywał na znaczenie celibatu i pielgrzymek. Reprezentując stanowisko katolickie, swoje argumenty opierał na Piśmie św., wskazując na potrzebę wykorzenienia herezji w celu odnowy silnego państwa. Był przeciwny dialogowi wyznaniowemu i tolerancji religijnej. Szczególnie atakował arian (prowadził m.in. dyskusje z pisarzem Hieronimem Moskorzewskim), których wykluczał z grona wspólnot chrześcijańskich i zarzucał im powiązania dogmatyczne z wyznawcami islamu. Polemizował także z kalwinami. Ponadto propagował ideę unii Kościoła katolickiego z Kościołem prawosławnym.
Skarga został pochowany w kościele św. Piotra i Pawła w Krakowie (istnieje legenda, że był to pochówek żywcem), gdzie jego płyta grobowa znajduje się przed wielkim ołtarzem.
[edytuj] Ciekawostka
Piotr Skarga prawdopodobnie zostałby świętym ale badania wykazały że został pochowany żywcem, co uniemożliwia wyniesienie go na ołtarze.
[edytuj] Literatura
- Konstanty Wojciechowski, Piotr Skarga, Lwów 1912 [1]
- Janusz Tazbir, Piotr Skarga, szermierz kontrreformacji, 1983
- Stanisław Obirek Wizja kościoła i państwa w kazaniach ks. Piotra Skargi SJ, 1994
[edytuj] Linki zewnętrzne
Krypta ks. Skargi pod prezbiterium kościoła św. św. Piotra i Pawła w Krakowie - panorama sferyczna
Zakon Jezuitów
