Pałac w Birczy
Z Wikipedii
Pałac w Birczy - znajduje się na zamkowym wzgórzu na wschód od miasteczka Bircza.
Wzgórze oddzielone było od miasteczka wąwozem, którego dnem przepływa potok (bez nazwy). Obecnie wąwóz jest częściowo zasypany.
Pierwsza wzmianka o zamku w Birczy pochodzi z I połowy XVIII wieku, przypuszcza się jednak, że jakaś budowla obronna znajdowała się w tym miejscu dużo wcześniej. Zamek kontrolował przebiegające u podnóża drogi biegnące w kierunku Przemyśla i Sanoka, oraz na południe, w kierunku Węgier ("trakt węgierski"). Podejrzewa się, że jedną z pierwszych budowli był bastionowy dwór obronny Bireckich z przełomu XVI i XVII wieku. W I połowie XVIII wieku znajduje się tutaj drewniany, podpiwniczony, kryty gontem zamek należący do rodziny Błońskich. Na przełomie XVIII i XIX wieku zamek był własnością Humnickich.
Na początku XIX wieku zamek zostaje gruntownie przebudowany. Opierając się na starych zamkowych murowanych piwnicach, w miejsce drewnianego Humniccy wybudowali murowany prostokątny zamek.
W 1841 zamek staje się własnością rodziny Kowalskich. W latach 60 XIX wieku rozpoczeto gruntowną przebudowę zespołu zamkowego :
- zlikwidowano wszystkie zabudowania gospodarcze przylegające do elewacji zachodniej i północnej
- stworzono nowy kompleks folwarczny powyżej zamku, w większej od niego odległości
- odsunięto od zamku bardziej na północ dawny szlak handlowy
- od strony północnej doprowadzono do zamku aleję i schody
- od strony północnej dobudowano dwie baszty
- utworzono park i ogrodzono cały teren
W 1945, w trakcie walk polsko-ukraińskich pałac został spalony, a ruiny częściowo rozebrane. W wyniku reformy rolnej pałac wraz z parkiem został upaństwowiony.
W latach 50 XX wieku został częściowo odbudowany z przeznaczeniem na szkołę podstawową. Według danych z 1959 budynek był w części północnej piętrowy, w południowej parterowy. Dach trójpołaciowy, kryty blachą. Podłogi i stropy drewniane. Przed elewacją północną znajdowała się fontanna.
Około 1960 wykonano gruntowny remont: wymieniono schody na żelbetowe, zmieniono stolarkę drzwiową i okienną, część parterową nakryto eternitem.
Około 1970 wykonano kolejny remont, adaptując pałac na internat szkoły podstawowej: nadbudowano część południową, wymieniono częściowo stropy, odkopano i wyremontowano piwnice, dach nakryto blachą.
Obecnie obiekt niszczeje, oczekując na inwestora.
[edytuj] Literatura
- Irena Zając - "Bircza - miasteczko zabytkowe"
