Msza (muzyka)
Z Wikipedii
Msza jest to forma wokalna lub wokalno-instrumentalna muzyki liturgicznej mająca budowę cykliczną.
Msza przeznaczona była do wykonania w Kościele katolickim podczas liturgii mszy. Na mszę składają się 2 rodzaje śpiewów:
- Ordinarium missae, czyli stałe części mszy ze stałymi tekstami (Kyrie, Gloria, Credo, Sanctus, Benedictus, Agnus Dei)
- Proprium missae, czyli części mszy ze zmiennymi tekstami zależnymi od uroczystości (graduał, alleluja, sekwencja, communio).
Do X wieku msze śpiewano jednogłosowo (chorał), później wielogłosowo w technice organum. Od XVII wieku w obrządku rzymskokatolickim wprowadzono towarzyszenie instrumentów muzycznych. W kościele prawosławnym i unickim zachowany został do dzisiaj pierwotny sposób wykonywania mszy a cappella.
Pod względem wykorzystania materiału muzycznego msze dzielimy na:
- msza oparta na cantus firmus - gdzie c.f. występuje w tenorze (później również w sopranie), a pochodził głównie z chorału gregoriańskiego.
- msza przeimitowana - forma ta powstała przez ujednolicenie rytmiczne wszystkich głosów, rezygnację z cantus firmus w długich wartościach. Polegała ona na tym, że utwór podzielony był na odcinki, które imitowane były przez kolejne głosy.
- missa parodia - oparta była na istniejącej już kompozycji polifonicznej własnej lub obcej. Kompozytor mógł zmienić ilości głosów w kompozycji, mógł ją modyfikować.
- missa sine nomine (msza bezimienna)- była zbudowana na melodii pochodzącej z inwencji kompozytora
Podział mszy w zależności od ilości części cyklicznych:
- missa brevis - msza krótka, zwana też zwykłą, składająca się jedynie z dwóch części: Kyrie i Gloria
- missa solemnis - msza uroczysta, rozbudowana
Znane msze muzyczne:
- Jan Sebastian Bach - Msza h-moll
- Ludwig van Beethoven - Missa solemnis
- Wolfgang Amadeusz Mozart - Msza C-dur KV 317 "Koronacyjna"
- Wolfgang Amadeusz Mozart - Requiem d-moll