Moszczenica (rzeka)
Z Wikipedii
 |
Rzeka Moszczenica (dawniej Moszczanka, ze staropol.mościć - w pierwotnym znaczeniu: "utwardzać grunt do łatwiejszego przejścia") jest prawym dopływem Bzury o długości 55 km (inne źródła podają 48,5 km) do której uchodzi w okolicach wsi Wola Kalkowa. Źródła rzeki znajdują się w okolicach wsi Byszewy na wys. 190 m n.p.m. (10 km na północ od Łodzi), ujście na wysokości 90 m n.p.m. W początkowym biegu (na terenie Parku Krajobrazowego Wzniesień Łódzkich) płynie ona na północ, wcinając się prostopadle w kolejne poziomy wysoczyznowe. Powstały w ten sposób charakterystyczne, występujące na przemian odcinki doliny o stosunkowo stromych stokach i znacznym nachyleniu (4-5‰) – przypominając wtedy rzeki wyżynne – oraz odcinki szerszej doliny na spłaszczeniach terenu. Wyjątkowo malowniczy bieg rzeka zawdzięcza licznym zakolom wśród piaszczystych jarów oraz zbudowanym przez człowieka sztucznym zbiornikom, m.in. w Cesarce i Strykowie. Zbiorniki te uregulowały poziom wody w Moszczenicy, który przedtem ulegał dużym wahaniom (od 72 cm w 1947 r. do 300 cm w 1957 r. na wodowskazie w Strykowie), stwarzając co roku poważne zagrożenie dla niżej położonych zagród.
W okolicach Strykowa, w strefie przejściowej między Wyżyną Łódzką a pradoliną warszawsko-berlińską rzeka Moszczenica zmienia swój bieg na północno-zachodni. Pomiędzy Swędowem a Wolą Branicką rzeka podcina lewy brzeg wysoki na 10 m, porośnięty gęstym lasem, poprzecinany parowami i wąwozami, w którym wyznaczono rezerwat przyrody Grądy nad Moszczenicą, natomiast na prawym brzegu położone są piaszczyste wydmy porośnięte jałowcami i świetlistym lasem mieszanym, graniczące ze wsią Kębliny. Gwałtownie zmienia się również wygląd doliny, która staje się szeroka i podmokła. Po kilkunastu kilometrach rzeka ponownie skręca na północ. Poniżej Rogoźna wypływa na bezleśną, lekko falistą Równinę Łowicko-Błońską, a następnie wpada do Bzury we wsi Wola Kalkowa.
Wody Moszczenicy mieszczą się w II i III klasie czystości. Są one stosunkowo czyste mikrobiologicznie, największe przekroczenia dotyczą stężenia fosforanów. Wśród ichtiofauny tej rzeki notowano występowanie: minoga strumieniowego (Lampetra planeri), ciernika (Gastrosteus asculeatus), kiełbia (Gobio gobio), śliza (Nemachilus barbatulus), kozy (Cobitis taenia), płoci (Rutilus rutilus), piskorza (Misgurnus fosillis), lina (Tinca tinca) i okonia (Perca fluviatilis). Obserwowano także minoga strumieniowego. Wśród płazów i gadów zamieszkujących dość licznie okolice Moszczenicy spotkać można m.in. traszkę zwyczajną (Triturus vulgaris) i traszkę grzebieniastą (Triturus cristatus) oraz liczne płazy bezogoniaste, zwłaszcza ropuchę szarą (Bufo bufo), a także kumaka nizinnego (Bombina bombina), rzekotkę (Hyla arborea) i kilka innych gatunków. W okolicach wsi Kębliny znajdują się żeremie bobra (Castor fiber).
W dorzeczu Moszczenicy o powierzchni ok. 515 km², występuje wyraźna asymetria. Dominują lewe dopływy: Borchówka, Struga Dobieszkowska (Młynówka), Kiełmiczanka, prawym dopływem jest Malina. Sieć ta powstała u schyłku zlodowacenia w stadium warty, a doliny uformowały się w okresach interglacjałów oraz w holocenie. Osadnictwo człowieka w dorzeczu Moszczenicy pojawiło się w paleolicie. W Średniowieczu w dolinie Moszczenicy wytapiano żelazo w tzw. kuźnicach oraz przygotowywano węgiel drzewny w tzw. mielerzach. Później nad rzeką rozwinęło się młynarstwo. Nad Moszczenicą leżą miejscowości Stryków i Piątek. Obecnie urokliwa dolina tej rzeki jest terenem letniskowym i wycieczkowym dla mieszkańców aglomeracji łódzkiej.
