Mitsubishi A5M
Z Wikipedii
| A5M Kyuuroku sen | |
 |
|
| Dane podstawowe | |
| Państwo | Japonia |
| Wytwórnia | Mitsubishi |
| Typ | myśliwiec pokładowy |
| Konstrukcja | metalowa półskorupowa ze stałym podwoziem |
| Załoga | 1 pilot |
| Historia | |
| Data oblotu | 4 lutego 1935 |
| Lata produkcji | 1937-1940 |
| Dane techniczne | |
| Napęd | 1 × Nakajima Kotobuki 41 |
| Moc | 710 KM |
| Wymiary | |
| Rozpiętość | 11 m |
| Długość | 3,27 |
| Wysokość | 7,56 m |
| Powierzchnia nośna | 17,8 m² |
| Masa | |
| Własna | 1216 kg |
| Startowa | 1671 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość max. | 435 km/h |
| Pułap | 9800 m |
| Zasięg | 1200 km |
| Dane operacyjne | |
| Uzbrojenie | |
| – 2 karabiny maszynowe Typ 89 kalibru 7,7 mm - 2 bomby po 30 kg |
|
| Użytkownicy | |
| Japonia | |
Mitsubishi A5M Kyuuroku sen – pierwszy na świecie jednopłatowy myśliwiec japoński używany na lotniskowcach. Na podstawie A5M zbudowano jeden z najsłynniejszych myśliwców japońskich Mitsubishi Zero. W nomenklaturze wojsk alianckich oznaczony kodem Claude.
Spis treści |
[edytuj] Historia
W 1932 roku Japońska Cesarska Marynarka Wojenna ogłosiła wymagania na nowy samolot myśliwski bazujący na lotniskowcach. Specyfikacja mówiła tylko o osiągach: prędkości maksymalnej 350 km/h na pułapie 3000 metrów, zdolności osiągnięcia pułapu 5000 metrów w 6 minut i 30 sekund, oraz zbiornikach paliwa nie mniejszych niż 240 litrów. Uzbrojenie samolotu miało się składać z dwóch karabinów maszynowych kalibru 7,7 mm, ponadto maszyna miała posiadać urządzenia radiowe i wymiary: rozpiętość nie większą niż 11 metrów i długość do 8 metrów.
Inżynierowie firmy Mitsubishi zbudowali samolot myśliwski oznaczony jako 1MF10, zewnętrznie bardzo podobny do amerykańskiego myśliwca P-26 Peashooter. Nowy samolot był dolnopłatem o metalowym kadłubie z otwartą kabiną pilota i skrzydłach krytych tkaniną. Napęd stanowił chłodzony powietrzem silnik gwiazdowy napędzający dwułopatowe śmigło drewniane. Podwozie, tak samo jak w samolocie amerykańskim, było stałe. Uzbrojenie stanowiły dwa zsynchronizowane karabiny maszynowe kalibru 7,7 mm zamontowane w górnej części osłony silnika. Przez przednią szybę owiewki wystawał celownik teleskopowy.
Pierwszy z dwóch zbudowanych samolotów wzbił się w powietrze w marcu 1933 roku, a drugi wkrótce po nim. Obie maszyny różniły się konstrukcją podwozia głównego, które w pierwszym samolocie wyposażone było w rozpórki, a w drugim zastosowano golenie z owiewkami na koła. Prototypowe 1MF10 były dość nieudane i nie spełniały wymagań stawianych przez marynarkę. Oba rozbiły się podczas prób, ale doświadczenie zdobyte przy ich testowaniu pozwoliło kontynuować prace nad nową, lepszą konstrukcją.
W 1934 roku Kaigun Koku Hombu (dowództwo japońskiej marynarki wojennej), wciąż nie posiadająca myśliwca pokładowego, po raz kolejny złożyła zapotrzebowanie na tego typu samolot. Tym razem inżynierowie firmy Mitsubishi przedstawili projekt całkowicie metalowego samolotu, oznaczonego jako Ka-14, ze skrzydłami w kształcie spłaszczonej litery W. Kąt skrzydeł w stosunku do kadłuba wynosił -16,4°, a od miejsca zamontowania podwozia głównego 9,5°. Maszyna była napędzana 9-cylindrowym silnikiem gwiazdowym Nakajima Kotobuki 5 o mocy 550 KM, który został wybrany ze względu na mniejszą masę niż konkurencyjny Mitsubishi Kinsei A-4. Pierwszy prototyp oblatany 4 lutego 1935 roku okazał się szybszy niż wymagała tego marynarka, ale pojawiły się trudności w jego sterowaniu. W rezultacie w drugim prototypie zastosowano skrzydła proste i mocniejszy silnik Kotobuki 3 o mocy 640 KM. Zbudowano jeszcze dalsze cztery maszyny prototypowe zewnętrznie takie same jak druga maszyna testowa, różniące się tylko w bardzo małym stopniu, przeznaczone głównie do testów różnych jednostek napędowych. Ostatecznie samolot z silnikiem Kotobuki-2-KAI-1 o mocy 580 KM został zaaprobowany przez dowództwo Cesarskiej Marynarki Wojennej i skierowany do produkcji pod oznaczeniem A5M1 lub Myśliwiec Pokładowy Typ 96 Model 1 (九六式艦上戦闘機).
Samolot Ka-14 wzbudził także zainteresowanie lotnictwa Armii Japońskiej, która zamówiła podobny do drugiej maszyny prototypowej samolot Ki-18 oblatany latem 1935 roku. Maszyna ta stała się podstawą do zbudowanie ulepszonej wersji oblatanego w 1936 roku samolotu Nakajima Ki-33, który jednak nigdy nie wszedł do uzbrojenia.
[edytuj] A5M1
Pierwsze samoloty A5M1 dostarczono na początku 1937 roku wprost do jednostek frontowych w Chinach, gdzie dość szybko dowiodły swej wartości zdobywając przewagę powietrzną nad lotnictwem chińskim. Maszyna seryjna była prawie taka sama jak drugi prototyp, z wyjątkiem zmienionej osłony silnika i zwiększonych do 330 litrów zbiorników paliwa. Uzbrojenie stanowiły 2 karabiny maszynowe Typ 89 kalibru 7,7 mm zamontowane w osłonie silnika z zapasem amunicji po 500 sztuk na karabin.
[edytuj] A5M1a
Jedyny egzemplarz produkcyjny A5M1 uzbrojony w działko Oerlikon FF kalibru 20 mm.
[edytuj] A5M2
Jeszcze w 1937 roku w celu polepszenia osiągów zmodernizowano A5M do wersji A5M2a zastępując silnik, mocniejszym modelem Kotobuki 2-KAI-3A o mocy 610 KM i do wersji A5M2b wyposażonej w napędzający nowe trójłopatowe śmigło silnik Kotobuki 3' o mocy 640 KM, zmodyfikowaną osłonę silnika i zasuwaną kabinę. Ze względu na sprzeciwy pilotów uważających zamykaną kabinę za niewygodną, ostatecznie zrezygnowano z tego rozwiązania.
[edytuj] A5M3
Kolejną modyfikacją był A5M3a z 12-cylindrowym chłodzonym cieczą silnikiem rzędowym w konfiguracji V produkcji Hispano-Suiza uzbrojony w działko kalibru 20 mm tej samej firmy, zamontowane pomiędzy cylindrami jednostki napędowej. Ze względu na brak doświadczenia firmy Mitsubishi z silnikami chłodzonymi cieczą, nie wprowadzono A5M3 do produkcji. Zbudowano tylko jeden prototyp.
[edytuj] A5M4
Ostatnią wersją myśliwca był A5M4 zewnętrznie identyczny z A5M2b, ale wyposażony w mocniejszy silnik Kotobuki 41 o mocy 710 KM i dodatkowy zbiornik paliwa o pojemności 160 litrów pod kadłubem. Samoloty tej wersji zaczęły trafiać do jednostek na początku 1938 roku. A5M4 był najliczniej budowaną wersją samolotu.
[edytuj] A5M4-K
Wersja szkolno-treningowa samolotu z podwójną kabiną. Zbudowano 103 maszyny tego typu w latach 1942-1944. Służyły one do szkolenia pilotów i holowania celów powietrznych, a pod koniec wojny również do ataków Kamikaze.
Łącznie zbudowano 1100 egzemplarzy wszystkich wersji samolotu A5M.
[edytuj] Użycie bojowe
Chrzest bojowy samolotów A5M odbył się w Mandżurii północno-wschodniej prowincji Chin w 1937 roku. Później używano go także w walkach ze Związkiem Radzieckim podczas konfliktu nad rzeką Chałchyn-Goł w 1939 roku.
Myśliwce A5M były na wyposażeniu lotniskowców Akagi, Hosho, Kaga, Ryujo, Shoho, Soryu i Zuiho podczas wojny na Pacyfiku.
| Samoloty japońskiej marynarki wojennej z okresu II wojny światowej | |
|---|---|
| Samoloty myśliwskie | |
| A5M | A6M | A6M2-N | A7M | J1N | J2M | J5N | N1K | |
| Samoloty bombowe i torpedowe | |
| B5N | B6N | B7A | D3A | D1A | D4Y | G3M | G4M | G5N | G8N | M6A | P1Y | |
| Samoloty rozpoznawcze i łącznikowe | |
| C3N | C6N | E11A | E13A | E14Y| E15K | E16A | F1M | H5Y | H6K | H8K | H9A | Q1W | R2Y | |
| Pozostałe samoloty | Samoloty transportowe |
| MXY 5 | MXY7 | Ka-1 | L3Y | L2D |
| Konstrukcje prototypowe i doświadczalne | |
| J7W | Kikka | J8M | |
