Mesjanizm polski
Z Wikipedii
Mesjanizm - nurt w filozofii polskiej, którego największy rozkwit przypada w XIX wieku między powstaniami. Jest to specyficznie polska filozofia o tendencji do tworzenia spekulatywnych systemów metafizycznych z jednej strony i reformowania świata przez filozofię z drugiej. Także powszechny pogląd, że Polacy jako naród posiadają wybitne cechy osobowości, które w sposób szczególny wyróżniają ich pośród narodów świata. Jako taki ma wiele narodowych odpowiedników w innych krajach.
Na polskim gruncie idea mesjanizmu była popularna w sposób szczególny. W XVII i XVIII wieku wśród ludności żydowskiej dochodziło do powstania sekt opierających się na charyzmatycznym przywódcy obwoływanym przez współwyznawców mesjaszem. Być może ze względu na stały kontakt z kulturą żydowską, być może po prostu ze względu na głęboką religijność, już w okresie baroku zaczęto propagować wizję mesjanistyczną w ramach sarmatyzmu. Polski naród, wywodzący się jakoby ze starożytnego rodu Sarmatów, miał być mesjaszem narodów, a jego historiozoficzną rolą było objęcie władzy politycznej nad światem (por. Wojciech Dębołęcki).
Mesjanizm romantyczny zrodził się z tradycji judeochrześcijańskich, ale odwoływał się do wizji umęczonego Jezusa Mesjasza (słowiańszczyzna, Polska) mającego zbawić i połączyć grzeszników (inne narody Europy).
Najważniejsze rysy filozofii mesjanistycznej, wspólne dla większości jego znanych przedstawicieli:
- przekonanie o istnieniu Boga osobowego
- wiara w wieczne istnienie duszy
- podkreślanie przewagi sił duchowych nad fizycznymi
- wizja filozofii i/lub narodu jako narzędzia do reformy życia i wybawienia ludzkości
- nacisk na wybitne metafizyczne znaczenie kategorii narodu
- twierdzenie, że człowiek może realizować się w pełni tylko w obrębie narodu jako obcowaniu duchów
- historyzm przejawiający się w twierdzeniu, że narody stanowią o rozwoju ludzkości
U Towiańskiego, który wprowadził pojęcie mesjanizmu do polskiej filozofii, mesjaszem, który miał wprowadzić ludzkość w okres szczęśliwości, była filozofia. U głównego poparyzatora mesjanizmu w świadomości szerszej widowni (por. Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego), poety Adama Mickiewicza, była już nim Polska.
[edytuj] Najważniejsi mesjaniści
- August Cieszkowski
- Józef Gołuchowski
- Józef Hoene-Wroński
- Józef Kremer
- Karol Libelt
- Wincenty Lutosławski
- Andrzej Towiański
- Bronisław Trentowski
