Masoreci
Z Wikipedii
Masoreci - (hebr. בעלי המסורה ba'alei hammasora - panowie tradycji) żydowscy kopiści Biblii, którzy od VI do X w. starali się przywrócić i zachować jej pierwotną formę. Zadanie to było podyktowane zanikającą znajomością języka hebrajskiego, która mogła powodować błędne rozumienie świętych tekstów. Dokładność masoretów posunięta była do tego stopnia, że jeśli kopista pomylił choćby jeden znak - musiał spalić cały dotychczas zapisany zwój, nawet jeśli zbliżał się już do końca tłumaczenia. Dzięki temu dzisiejsze przekłady Biblii w zasadzie nie różnią się od oryginału - zwoje z Qumran są niemal identyczne z przekładami z XX wieku - rozbieżności są nieistotne dla treści.
Masoreci opracowali dla spółgłoskowego zapisu języka hebrajskiego system notacji samogłosek. Mimo, że wypracowano trzy sposoby, przyjął się jeden z nich - tyberiadzki i jest używany do dziś. Duży wpływ miał na ten wybór autorytet Majmonidesa, który opowiedział się właśnie za metodą tyberiadzką. Zapis dziś nieużywanych systemów babilońskiego i palestyńskiego przebiegał nad linią spółgłosek.
Masoreci zaznaczali na marginesach Biblii zmiany wprowadzone w niej przez wcześniejszych kopistów, sami jednak nie ingerowali w tekst. Aby zachować tekst nieskażonym, policzyli wszystkie litery Biblii, by ich ilość zgadzała się w kolejnych kopiach. Jednym z najwybitniejszych masoretów był członek wybitnej masoreckiej rodziny z Tyberiady, Aaron ben Mojżesz ben Aszer, twórca pierwszego zbioru zasad gramatyki hebrajskiej.
Masoreci w szczególny sposób potraktowali imię Boga "Jahwe". Z uwagi na to, że Żydzi nie wymawiali tego imienia i odczytywali zamiast niego "Elohim" lub "Adonai", Masoreci uzupełnili spółgłoski JHWH samogłoskami tych właśnie wyrazów, co dało brzmienie "Jehowi" lub "Jehowa". Imię Boga w tym brzmieniu używane było aż do dwudziestego wieku, kiedy badania nad językiem starohebrajskim pozwoliły na odtworzenie najbardziej prawdopodobnej formy "Jahwe".
