Lotniskowce typu Invincible

Z Wikipedii

Okręty typu Invincible to seria trzech lekkich lotniskowców marynarki brytyjskiej (Royal Navy), przeznaczonych dla samolotów pionowego i krótkiego startu i lądowania (V/STOL). Są to najnowsze i obecnie jedyne brytyjskie lotniskowce. Obecnie w służbie od lat 80. są dwa okręty tego typu: HMS "Illustrious" (R06) i HMS "Ark Royal" (R07), główny okręt typu HMS "Invincible" został w 2005 wycofany do rezerwy.

HMS "Illustrious" po modernizacji z 1999

[edytuj] Rozwój

Protoplastą typu Invincible był projektowany dla marynarki brytyjskiej lotniskowiec eskortowy do zwalczania okrętów podwodnych, o wyporności 12 500 ton, z dwoma katapultami, będący uzupełnieniem większego projektowanego lotniskowca CVA-01. Projekt CVA-01 został jednak anulowany w 1966, a lotniskowiec eskortowy przeprojektowano na krążownik zwalczania okrętów podwodnych, z 6 śmigłowcami i możliwościami używania jako okręt dowodzenia. Później postanowiono zwiększyć ilość śmigłowców do 9 i wyporność do 19 500 ton. Z ostrożności, aby uzyskać akceptację polityków dla projektu, Royal Navy przemianowała projektowane lotniskowce na "krążowniki z ciągłym pokładem lotniczym" (through-deck cruiser), ponieważ anulowanie projektu CVA miało oznaczać zrezygnowanie z budowy drogich lotniskowców na dobre. Jednak udane próby samolotu pionowego i krótkiego startu i lądowania (V/STOL) Harrier spowodowały powrót do koncepcji małego lotniskowca. Nowo projektowane lotniskowce typu Invincible miały teraz przenosić Hariery oraz śmigłowce.

[edytuj] Uzbrojenie

HMS "Invincible" w 1991

Okręty uzbrojone były początkowo w dwa działka 20mm Oerlikon GAM-B01 oraz pociski woda-powietrze Sea Dart. Z powodu lekcji nabytej podczas wojny na Falklandach (1982), dodano zestawy artyleryjskie obrony bezpośredniej (CIWS). "Illustrious" otrzymał nową broń chwilę przed wodowaniem, "Ark Royal" już od początku miał je w projekcie. "Invincible" i "Illustrious" zostały wyposażone w działka przeciwlotnicze 20 mm Vulcan Phalanx, które zostały następnie zastąpione przez trzy systemy 30 mm Goalkeeper. "Ark Royal" ma trzy systemy Phalanx. Okręty mają również środki walki radioelektronicznej. W czasie modernizacji w latach 90. zdemontowano z okrętów systemy Sea Dart, aby zwiększyć rozmiar pokładu.

HMS "Invincible", 1988

[edytuj] Wojna o Falklandy

Do 1982 grupa lotnicza "Invicible" obejmowała helikoptery do zwalczania okrętów podwodnych Westland Sea King HAS1 oraz Sea Harriery FRS1, zwykle 9 Sea Kingów i 4 lub 5 Sea Harrierów. Związane to było z głównym celem lotniskowców - walką z flotą ZSRR, a dokładniej z okrętami podwodnymi (ZSRR dysponował niewielką liczbą okrętów nawodnych). Harriery były na pokładzie tylko w celu przechwycenia patrolu lotnictwa radzieckiego lub zniszczenia okrętu nawodnego, natomiast główną bronią lotniskowca "Invincible" były Sea Kingi.

Wojna falklandzka zmieniła wszystko i udowodniła, że Brytyjczycy potrzebują użycia siły lotniskowców w ich tradycyjnych zadaniach, czyli w zwalczaniu sił lądowych i floty nawodnej (na Falklandach po raz pierwszy od drugiej wojny światowej nastąpiło starcie lotniskowiec kontra lotniskowiec - argentyński "25 de Mayo"). Starszy, lecz większy lotniskowiec HMS "Hermes" przejął na siebie ciężar walki używając swych Harrierów w konfiguracji do zwalczania celów lądowych. Pojawił się również nowy typ Sea Kinga - Sea King AEW.2A (Airbone Early Warning - wczesnego ostrzegania).

Po wojnie o Falklandy, typowa grupa lotnicza, na podstawie wyników analizy zmagań wojennych, zawierała 3 Sea Kingi AEW, 9 Sea Kingów HAS i 8 lub 9 Sea Harierów. Analiza wojny wykazała też konieczność modernizacji Harrierów, do większej skuteczności w działaniach myśliwskich. Skonstruowano więc Sea Hariera FA.2, który wszedł do służby w 1993 roku. Na jego pokładzie znajdował się jeden z najbardziej nowoczesnych radarów dopplerowskich - Blue Vixen, przenosił on też nowoczesne pociski AIM-120 AMRAAM.

HMS "Invincible" w 2004, po modernizacjach (na dziobie widoczny zestaw Goalkeeper)

[edytuj] Modernizacje

Początkowo dwa pierwsze lotniskowce miały na końcu pokładu lotniczego na dziobie, po prawej stronie, niewielką rampę startową dla samolotów, wznoszącą się pod kątem 7°, nazwaną "skocznią" (ski-jump). Zastosowanie skoczni pozwalało na krótki start samolotów Sea Harrier z większą masą uzbrojenia, niż w przypadku krótkiego startu z płaskiego pokładu, a tym bardziej pionowego startu. "Ark Royal" otrzymał od początku rampę wznoszącą się pod kątem 12° i dłuższą o 12 m, co przedłużyło pokład lotniczy do 183 m. W latach 1986-89 na "Invincible" i 1991-94 na "Illustrious" dokonano podobnej modernizacji, wymieniając przy tym artyleryjskie zestawy przeciwlotnicze Phalanx na Goalkeeper. W 1999 z okrętów zdjęto system rakiet przeciwlotniczych Sea Dart, co pozwoliło na przedłużenie pokładu lotniczego po prawej stronie na dziobie i zwiększenie miejsca na parkowanie samolotów. Magazyny pocisków systemu przeciwlotniczego zaadaptowano na zwiększenie ilości zabieranego uzbrojenia lotniczego. Na uzbrojeniu okrętów pojawiły się nowe samoloty szturmowe Harrier GR7 i GR9 i śmigłowce Merlin. Podczas niektórych misji polegających na wysadzeniu desantu, z pokładów lotniskowców operowały śmigłowce transportowe Chinook.

3 sierpnia 2005 wycofano do rezerwy i zakonserwowano HMS "Invincible". 1 kwietnia 2006 wycofano ze służby myśliwsko-szturmowe Sea Harriery FA.2 (ostatni raz brały udział w rejsie operacyjnym w październiku 2005). Od tej pory na pozostałych lotniskowcach używane są, oprócz śmigłowców, jedynie szturmowe Harriery GR.9. HMS "Illustrious", obecnie służący w roli okrętu flagowego Royal Navy, jest przewidziany do wycofania w 2012, a "Ark Royal" w 2015. Przewidziane jest zastąpienie okrętów przez nowe, większe lotniskowce programu CVF, o wyporności ok. 60 000 t.

HMS "Illustrious" wraz z amerykańskim lotniskowcem atomowym USS "John C. Stennis" typu Nimitz (widoczna różnica w rozmiarach między klasycznym lotniskowcem).

W czerwcu 1998 roku HMS Invincible zawitał do portu w Gdyni.

[edytuj] Dane taktyczno - techniczne

• wyporność:
  • standardowa: 16 256 t
  • pełna: 19 960 t (po modernizacjach 20 600 t)
• długość: 206,6 m
• długość na lini wodnej: 192,9 m
• szerokość maksymalna: 31,9 m
• szerokość na linii wodnej: 27,5 m
• zanurzenie: maks. 8,8 m
• napęd: 4 turbiny gazowe Rolls-Royce Olympus TM3B o mocy łącznej 94 000 KM (chwilowa 112 000 KM), 2 śruby
• prędkość: maks 28 węzłów
• zasięg: 5000 mil morskich przy prędkości 18 w
• zapas paliwa: 3000 t
• załoga: 1100-1400

Uzbrojenie:

• podwójna wyrzutnia pocisków przeciwlotniczych średniego zasięgu GWS 30 Sea Dart, 36 pocisków
• 3 zestawy artyleryjskie obrony bezpośredniej 30 mm Goalkeeper ("Ark Royal" - 20 mm Phalanx)
• 2 działka plot 20 mm GAM-B01

Grupa lotnicza

• do 21 samolotów i śmigłowców