Liczebnik
Z Wikipedii
Liczebnik jest częścią mowy określającą liczbę lub kolejność. Niektóre liczebniki (np. główne) odmieniają się (przez przypadki i rodzaje), jednak zjawisko to uzależnione jest od typu liczebnika. Liczebnik odpowiada na pytania ile?, który z kolei?. Łączy się z rzeczownikiem, określa go. Podlega deklinacji.
Rodzaje liczebników:
- główne - jeden, dwa, trzy, cztery, pięć, sześć, siedem, osiem, dziewięć, dziesięć, sto, tysiąc
- porządkowe - pierwszy, setny, tysięczny
- ułamkowe - ćwierć, ćwierćtora (1,25), pół, półtora (1,5)
- zbiorowe - dwoje, troje, czworo, pięcioro, sześcioro, siedmioro, ośmioro, dziewięcioro, dziesięcioro
- nieokreślone - niewiele, kilka, kilkadziesiąt, kilkaset
Liczebniki zbiorowe łączą się z rzeczownikami: - mającymi tylko liczbę mnogą (np.troje skrzypiec) - oznaczającymi osoby różnej płci (np.dwoje ludzi) - oznaczającymi istoty niedorosłe (np.czworo dzieci) Stosujemy je także w tradycyjnych połączeniach wyrazowych(np. dwoje oczu, dwoje uszu).
[edytuj] Liczebniki słowiańskie
Poniższa tabela zawiera dawne liczebniki słowiańskie używane do określania wielkich liczb, teraz nie używane i wyparte przez liczebniki oparte na milionie.
| Liczba zer | Liczba | Nazwa - mała liczba słowiańska | Nazwa - wielka liczba słowiańska |
|---|---|---|---|
| 0 | 1 | raz | raz |
| 1 | 10 | dziesięć | dziesięć |
| 2 | 100 | sto | sto |
| 3 | 1 000 | tysiąc | |
| 4 | 10 000 | pćma | tysiąc |
| 5 | 100 000 | nieświedź | |
| 6 | 1 000 000 | rysiec | |
| 7 | 10 000 000 | wron | |
| 8 | 100 000 000 | kołoda | pćma |
| 16 | 10 000 000 000 000 000 | nieświedź | |
| 32 | 100 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 | rysiec | |
| 64 | 10 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 | wron | |
| 128 | 100 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 | kołoda |
[edytuj] W językach świata
Liczebniki występują w większości języków świata. Za wyjątek uchodzi język pirahã z dżungli amazońskiej. W języku tym występują tylko wyrazy hoi - mało i baagiso - dużo. Nie występuje też liczba mnoga rzeczowników i zaimków. [1]
W językach indoeuropejskich, semickich, ałtajskich i chińsko-tybetańskich system liczebnika jest oparty na układzie dziesiętnym. Rozpowszechnienie tej bazy wynika z faktu, że ludzie mają dziesięć palców u rąk.
Wiele plemion w Afryce i Oceanii używa systemu liczebnika o bazie 5. W niektórych językach Nowej Gwinei system jest oparty o bazę 4 lub 8. [2]. Prekolumbijska cywilizacja Majów używała systemu dwudziestkowego, a Sumerowie - sześćdziesiątkowego.
Listę liczebników od zera do dziesięciu we wszystkich językach świata zawiera strona Marka Rosenfeldera: [3]. .
