Legiony Polskie we Włoszech
Z Wikipedii
Legiony Polskie we Włoszech – polskie formacje zbrojne, utworzone przez republikę francuską w 1797, używane jako siły posiłkowe przez pozostające pod dominacją francuską republiki północnowłoskie.
Po III rozbiorze Polski nastąpiła emigracja żołnierzy i oficerów z Polski do Włoch i Francji. Dzięki wpływom Napoleona Jan Henryk Dąbrowski podpisał w 1797 roku umowę z nowym rządem Republiki Lombardzkiej. Umowa dotyczyła tworzenia ochotniczych oddziałów polskich pod polską komendą i stopniami wojskowymi. Współtwórcami Legionów byli Karol Kniaziewicz, Józef Wybicki i Antoni "Amilkar" Kosiński. Ze znanych oficerów służyli tam m.in. Józef Wielhorski i Franciszek Ksawery Rymkiewicz.
Oddziały otrzymały nazwę Legionów Polskich. Były one wojskiem polskim, ale podlegającym dowództwu Francji. Walczyły u boku Francuzów przeciw zaborcom, ale także tłumiły powstania, np. w Państwie Kościelnym. Końcem Legionów było wysłanie ich na wyspę Hispaniola (San Domingo) do tłumienia powstania antyfrancuskiego. Z pięciu i pół tysiąca Polaków wróciło niewielu ponad trzystu. Po klęsce Napoleona i odwrocie z Rosji, gdzie Józef Poniatowski uratował życie Napoleonowi, jedynie legiony były sprzymierzeńcem Napoleona w walkach pod Lipskiem i Waterloo. Po III rozbiorze Polski wielu patriotów udało się na emigrację do Francji, gdyż wiązali oni swoje nadzieje na odzyskanie niepodległości właśnie z tym krajem. W 1796 roku generał Jan Henryk Dąbrowski skierował prośbę o utworzenie Legionów do rządu francuskiego, który następnie odesłał go do walczącego we Włoszech Napoleona Bonapartego. Ten z kolei, potrzebując nowych żołnierzy, wyraził zgodę na powstanie Legionów Polskich we Włoszech (koło Reggio nell'Emilia).
Na początku 1797 roku Dąbrowski wydał odezwę do rodaków, by przybywali do Włoch i tam służyli u boku Napoleona, który pomoże im odzyskać utraconą ojczyznę. W szeregach Legionów stanęło około 7 tysięcy żołnierzy, głownie osób przebywających na emigracji oraz wojskowych, którzy dostali się do niewoli francuskiej, a wcześniej zmuszeni byli do walczenia w armii austriackiej.
Początkowo Legiony walczyły u boku Napoleona, a po pokoju z Austrią w 1797 roku przeistoczyły się w korpus posiłkowy Republiki Cisalpińskiej. Jeden oddział został wysłany do Rzymu, gdzie Francja obaliła wkrótce rządy papieskie. W listopadzie 1798 roku uczestniczył on w obronie miasta przed armią austriacką. Miesiąc później część Legionów, tzw. I liga pod wodzą Karola Kniaziewicza rozstrzygnęła o zwycięstwie Francji pod Civita Castellana.
Po kolejnym pokoju z Austrią w 1801 roku Legiony nie miały już sensu istnienia. Napoleon ogłosił ich rozpad. Około 6 tysięcy walczących w nich żołnierzy zostało skierowanych na wyspę San Domingo (obecnie Haiti), gdzie walczyli przeciwko powstaniu niewolników murzyńskich. Do Europy powróciło zaledwie kilkuset Legionistów. Pozostali zostali zabici przez tubylców albo zmarli wskutek chorób tropikalnych.
Mimo iż historia Legionów nie jest zbyt długa, miały one wielkie znaczenie dla późniejszych losów Polski. Przede wszystkim wykształciły znakomitą kadrę przyszłych oficerów. Stały się także symbolem patriotyzmu i wiary w niepodległość. W 1797 roku Józef Wybicki stworzył tekst "Pieśni Legionów Polskich we Włoszech", zwanej też "Mazurkiem Dąbrowskiego" – pieśń ta w XX wieku stała się oficjalnym hymnem narodowym Polski.
