Kotlina Żytawska

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Kotlina Żytawska Obniżenie Żytawsko-Zgorzeleckie
Megaregion	Pozaalpejska Europa Środkowa
Prowincja	Masyw Czeski
Podprowincja	Sudety z Przedgórzem Sudeckim
Makroregion	Pogórze Zachodniosudeckie
Mezoregion	Kotlina Żytawska Obniżenie Żytawsko-Zgorzeleckie

Kotlina Żytawska lub Obniżenie Żytawsko-Zgorzeleckie (332.25) - obniżenie tektoniczne położone pomiędzy Górami Izerskimi na południowym wschodzie, Górami Łużyckimi na południowym zachodzie a Pogórzem Izerskim na północnym wschodzie.

Wyróżnia się tu następujące mikroregiony:

Kotlina Turoszowska,
Dolina Nysy,
Obniżenie Zawidowskie,
Równina Zgorzelecka.

Główne rzeki: Nysa Łużycka
Główne miasta: Zittau (Żytawa), Zgorzelec, Görlitz, Bogatynia.

Obniżenie Żytawsko–Zgorzeleckie rozciąga się wzdłuż Nysy Łużyckiej między Pogórzem Wschodniołużyckim w Niemczech a Pogórzem Izerskim na Dolnym Śląsku w Polsce. Składa się z Kotliny Turoszowskiej, zapadliska tektonicznego wypełnionego trzeciorzędowymi osadami jeziornymi z grubymi pokładami węgla brunatnego, przełomowej doliny Nysy, Obniżenia Zawidowskiego i Równiny Zgorzeleckiej. Między Obniżeniem Zawidowskim, odwadnianym przez dopływ Nysy Łużyckiej Witkę, z niedużym zbiornikiem zaporowym (5 mln m³) w Niedowie (Jezioro Niedowskie), a Równiną Zgorzelecką występują pagóry bazaltowe. Równina Zgorzelecka przedstawia lekko falisty teren rolniczy z niewielkimi płatami leśnymi, a Zgorzelec (ok. 37 tys. mieszkańców) jest właściwie przedmieściem dużego niemieckiego miasta Gorlitz (Zhorjelec po serbołużycku), od którego jest oddzielone Nysą Łużycką, stanowiąc ważne przejście graniczne na szlakach kolejowym i drogowym. Wielkim przekształceniom antropogenicznych uległa Kotlina Turoszowska, przecięta granicami Niemiec i Czech.

Podłoże zbudowane jest z fragmentów bloku karkonosko-izerskiego, przede wszystkim z gnejsów i granitów rumburskich, a podrzędnie - amfibolitów. W okolicach Zgorzelca występują szarogłazy. W kilku miejscach starsze skały przebite są przez trzeciorzędowe bazalty. W Kotlinie Turoszowskiej występują miąższe osady trzeciorzędowe (neogeńskie) - iły z wkładkami węgli brunatnych.

Eksploatacja węgla brunatnego w kopalniach odkrywkowych Turów I i Turów II spowodowała powstanie głębokich, nawet do 300 metrów, wyrobisk oraz wysokich hałd płonego urobku. Turoszowskie złoże węgla brunatnego zalega na obszarze 32 km², przy czym główna część znajduje się w Polsce – około 1150 mln ton, pozostała na terenie Niemiec w rejonie miasta Żytawy (Zittau) – około 400 mln ton i Czech – koło Radka. Na węglu tym pracuje w Polsce wielka elektrownia Turoszów o mocy 2000 MW i mniejsza Hirschfelde w Niemczech (na samej granicy). Elektrownie te są jednym z groźniejszych źródeł zanieczyszczania atmosfery, powodującym zniszczenie lasów w Górach Izerskich i Karkonoszach. Uciążliwość zwałowisk usiłuje się zmniejszyć przez ich zalesienie. Powierzchnię całego mezoregionu oceniono na 240 km². Po polskiej stronie status miasta ma Bogatynia (około 20 tys. mieszkańców).

Zobacz też: Regionalizacja fizycznogeograficzna Polski, Krainy geograficzne w Polsce