Korabl-Sputnik 2
Z Wikipedii
| Korabl-Sputnik 2 | |
 |
|
| Inne nazwy | Sputnik 5 |
| Zaangażowani | OKB-1 (obecna RKK Energia), ZSRR |
| Indeks COSPAR | 1960-011A (moduł serwisowy), 1960-005C (kapsuła powrotna) |
| Rakieta nośna | Wostok 8K72 |
| Miejsce startu | Bajkonur, Kazachstan |
| Orbita (docelowa, początkowa) |
|
| Perygeum | 287 km |
| Apogeum | 324 km |
| Okres obiegu | 90,72 min |
| Nachylenie | 64,95° |
| Mimośród | 0,002766 |
| Czas trwania | |
| Początek misji | 19 sierpnia 1960 (08:44:06[1] GMT) |
| Koniec misji | 20 sierpnia 1960 |
| Wymiary | |
| Wymiary | 2,43 m x 2,25 m |
| Masa całkowita | 4600 kg |
Korabl-Sputnik 2 - testowy radziecki statek kosmiczny, prototyp statków Wostok. Wyniósł na orbitę psy Biełkę (Wiewiórka, również Biała albo Bialutka) i Striełkę (Strzałka) i dokonał pierwszego udanego powrotu organizmów żywych z przestrzeni kosmicznej. Jedno ze szczeniąt wydanych później na świat przez Striełkę, podarowane zostało prezydentowi USA Johnowi F. Kennedy'emu.
Spis treści |
[edytuj] Nieudany start
Wkrótce, po względnie udanym locie pierwszego prototypu Wostoka, 15 maja 1960, Siergiej Koroliow, ojciec radzieckiego programu kosmicznego, pragnął wykonać testy systemów podtrzymywania życia oraz dokonać pierwszego powrotu statku kosmicznego na Ziemię. Temu właśnie miał służyć lot Korabla-Sputnika 2. Niestety, misja ta powiodła się dopiero za drugim razem. Pierwszy lot, który w wypadku powodzenia oznaczony byłby właśnie tak, zakończył się eksplozją rakiety Wostok 8K72 i śmiercią dwóch psów, mieszańców, znajdujących się w statku Wostok: Czajki (niektóre źródła podają też imię Bars - Ryś) i Lisiczki. Awaria nastąpiła podczas zapłonu jednego ze stopnii zerowych Wostok 8K72-0, oznaczonego literą B lub G. Oddzielił się on od rakiety w 17 sekundzie lotu. Rakieta eksplodowała parę sekund później, w 28,5 sekundzie lotu. Oba psy zginęły na miejscu. Była to pierwsza próba wystrzelenia w pełni sprawnego statku Wostok. Unaoczniła ona konstruktorom potrzebę wyposażenia kapsuły powrotnej w zabezpieczenia, mogące ocalić człowieka w katastrofie podobnego rodzaju, gdyby ta miała się powtórzyć. Przyczynę awarii, przepalenie się powierzchni komory spalania, szybko zlokalizowano i naprawiono. Start ten odbył się 28 lipca 1960, o godz. 09:31 GMT, z kosmodromu Bajkonur. Oznaczono go w indeksie COSPAR jako 1960-F09. Osiemnaście dni później następny statek serii Wostok, wraz z psami Biełką i Striełką, był gotowy do startu.
[edytuj] Opis misji
Zadaniami Korabla-Sputnika 2 miało być zbadanie wpływu lotu kosmicznego na organizmy żywe, sprawdzenie działania łączności radiowej i systemów podtrzymywania życia oraz pomiar czynników mogących wpłynąć na zachowanie się człowieka podczas lotu kosmicznego. Wyposażenie temu służące było prawie takie same jak Sputnika 2. Do zestawu przyrządów badających zachowanie psów dodano elektrookulograf i przyrząd rejestrujący odgłos pracującego serca.
Druga próba startu miała odbyć się dwa tygodnie po tej nieudanej, 15 sierpnia 1960. Jednak z powodu awarii zaworu tlenu w rakiecie, przełożono go na 18 sierpnia.
Po jednodniowym pobycie w Kosmosie, około godziny 10:20 dnia 20 sierpnia 1960, w odległości 8 000 km od miejsca lądowania, statek włączył silniki hamujące. Około 10:50 z kapsuły powrotnej, w celach testowych, katapultowano fotel (w przyszłości mający być zajętym przez człowieka) oraz pojemnik z psami. Oba na spadochronach. Około 11:02 lądownik dotknął Ziemi. Zaraz potem na Ziemię opadła kapsuła powrotna. Wszystkie zwierzęta powróciły zdrowe. Powrót nie przebiegł bez zakłóceń. Korabl-Sputnik 2, tak jak i Korabl-Sputnik 1, doświadczył usterki czujnika horyzontu wykorzystującego promieniowanie podczerwone. Do poprawnej orientacji wykorzystano więc zapasowy system pozycjonowania. Wykorzystywał on czujnik Słońca, który wyznaczał odpowiednią wysokość, na której miały włączyć się silniki hamujące.[2]
Udany lot Korabla-Sputnika 2 został szybko ujawniony światu. Już 13 sierpnia 1960 media spekulowały, że radziecki ekspert i przewodniczący Międzynarodowej Federacji Astronautycznej, Leonid Sedow, który przyjechał wówczas do Sztokholmu na 14. Międzynarodowy Kongres Astronautyczny, może mieć w zanadrzu jakieś sensacyjne wieści z radzieckiego programu kosmicznego. Mówiono o załogowym locie balistycznym lub miękkim lądowaniu na Księżycu. Lot Sputnika 5 miał miejsce w ostatnim dniu Kongresu i wywarł duże wrażenie na zebranych. Szczegóły lotu były praktycznie nieznane, a podczas konferencji prasowej 19 sierpnia, Leonid Sedow kwitował pytania o aspekty techniczne słowami Moskwa nie poinformowała nas jeszcze o szczegółach. Pozytywnie o sukcesach sowietów wypowiadał się też, m.in. Hermann Oberth, niemiecki pionier podboju Kosmosu.
Kapsuła powrotna Sputnika 5 była zaopatrzona w intrukcję postępowania dla ewentualnego znalazcy, jeśli kapsuła spadłaby poza przewidywaną strefą lądowania. Znalazca był proszony o natychmiastowy kontakt z miejscowymi władzami. Proszono także, aby nie otwierać i nie przemieszczać kapsuły, a co najwyżej ustawić ją w prostym położeniu.[3]
[edytuj] Biełka, Striełka i jej szczeniaki
Biełka i Striełka były samicami psów o mieszanym rodowodzie. Tak jak w wypadku Łajki, rasowe psy okazały się za mało inteligentne i odporne na stres, dlatego też zdecydowano się wybrać mieszańce.
Jedno z sześciu szczeniąt, Puszynka, wydanych później na świat przez Striełkę, podarowane zostało prezydentowi USA Johnowi F. Kennedy'emu. Na kolacji w Wiedniu, podczas spotkania prezydenta USA i I sekretarza ZSRR Nikity Chruszczowa w czerwcu 1961, Chruszczow siedział obok żony Johna Kennedy'ego, Jacqueline Kennedy. Podczas rozmowy wspomniał o locie radzieckich psów w Kosmos i o tym, że jeden z psów, Striełka, ma szczeniaki. By podtrzymać rozmowę, i raczej w formie żartu, Pierwsza Dama USA powiedziała do Chruszczowa "Może mógłbyś mi przysyłać jednego?". Przypomniała sobie o tych słowach dopiero wtedy, gdy dwa miesiące później radziecki ambasador Menszikow, podczas wizyty w Białym Domu, wręczył szczeniaka zdumionej pani prezydentowej.
Po naturalnej śmierci, ciała Biełki i Striełki zostały zakonserwowane i wypchane. Przechowywane są w muzeum astronautyki w Moskwie. Biełka, pod szklanym kloszem, stanowi część wystawy stałej. Striełka jest cześcią wystawy ruchomej, która odwiedziła USA, Chiny, Australię, Izrael i inne kraje.
[edytuj] Ładunek
Korabl-Sputnik 2, prócz dwóch psów, wyniósł również inne organizmy żywe: 40 myszy, 2 szczury, oraz rośliny. Prócz tego, na statku umieszczono kilka przyrządów naukowych: licznik fotonów, licznik Czerenkowa, płytę z emulsją czułą na promieniowanie jądrowe, oraz nadajnik radiowy na częstotliwości 19,995 MHz. Sygnały nadawane przez ostatni przyrząd zostały odebrane w Bonn, w Niemczech, a podczas trzeciego okrążenia Ziemi przez Korabla-Sputnika 2, także przez stację odbiorczą szwedzkiej agencji telekomunikacyjnej, w Enköping, między godzinami 13:22 i 13:32 GMT UT i ponownie między godzinami 14:55 i 15:05 GMT. Sygnał z systemu monitorującego stan zdrowia psów został odebrany przez amerykański wywiad.
