Kazania gnieźnieńskie
Z Wikipedii
Kazania gnieźnieńskie to spisane na początku XV wieku kazania w języku języku polskim i łacińskim.
Spisał je prawdopodobnie około 1410 roku Łukasz z Wielkiego Koźmina (Koźmin Wielkopolski), bakałarz uniwersytetu praskiego, magister, profesor i rektor Akademii Krakowskiej. Jemu też przypisuje się najczęściej autorstwo dziesięciu kazań polskich znajdujących się w zbiorze. Napisane są ówczesną potoczną polszczyzną używaną w Wielkopolsce. Po Kazaniach świętokrzyskich stanowią najstarszy zabytek polskiej prozy kaznodziejskiej i jeden z najważniejszych zabytków języka polskiego.
Kazania gnieźnieńskie zawierają 10 kazań w języku polskim, 95 kazań w języku łacińskim oraz kilka wyjątków ze Złotej legendy Jakuba de Voragine. Zbiór powstał na terenie diecezji krakowskiej. Polskie kazania zapisane zostały krótko po roku 1409, łacińskie nieco wcześniej. Spośród 95 kazań łacińskich 70 jest odpisem ze zbioru kazań de sanctis Peregryna z Opola, a jedno z jego cyklu de tempore. Autorstwo pozostałych nie zostało ustalone.
Kazanie drugie jest przekładem kazania Peregryna z Opola, kazanie dziesiąte za podstawę ma kazanie Peregryna, a podstawą siódmego był tekst ze zbioru kazań Exemplar salutis Hieronima z Pragi. Do opracowania pozostałych posłużyły różne zbiory kazań łacińskich, m.in. Jakuba de Voragine i Konrada Waldhausena. Mimo zależności od obcych źródeł kazania polskie wykazują dużą samodzielność ich autora. Przeznaczone były dla słuchaczy prostych. Polskie głosy przy kazaniach łacińskich świadczą, że również i one głoszone bywały po polsku. Rękopis kazań zachował się w bibliotece kapituły katedralnej w Gnieźnie.
