Kalendarz Majów

Z Wikipedii

Ten artykuł uznano za kontrowersyjny.
Uzasadnienie tej decyzji znajduje się na stronie Wikipedia:Artykuły kontrowersyjne lub na stronie dyskusji.
Jeśli możesz, przeredaguj go zgodnie z zasadami neutralnego punktu widzenia.

Kalendarz Majów stanowił kombinację dwóch kalendarzy, rytualnego tzolkin oraz słonecznego haab.

[edytuj] Tzolkin

Kalendarz rytualny tzolkin: rok kalendarzowy liczył 260 dni, które oznaczane były kombinacją nazw 20 dni (kolejno: imix, ik, akbal, kan, chicchan, cimi, manik, lamat, muluk, oc, chuen, eb, ben, ix, men, cib, caban, eznab, cahuac i ahau) oraz liczb od 1 do 13. Oznaczenie dnia wyglądało zatem następująco: 1 imix, 2 ik, 3 akbal, 4 kan, 5 chicchan, itd. aż do 13 ben. Wtedy liczenie zaczynano od 1, więc następne były 1 ix, 2 men, 3 cib, 4 caban, 5 etznap, 6 caunac oraz 7 ahau. Wtedy rozpoczynano odliczanie dni od początku, a więc następny był 8 imix.

Kalendarz Tzolkin: nazwy dni i odpowiadające im znaki hieroglificzne pisma Majów

Lp.	Nazwa dnia	Hieroglif	Nazwa w języku Yucatec używanym w XVI w.	Nazwa w zrekonstruowanym klasycznym języku Majów	Lp.	Nazwa dnia	Hieroglif	Nazwa w języku Yucatec używanym w XVI w.	Nazwa w zrekonstruowanym klasycznym języku Majów
01	Imix'		Imix	Imix (?) / Ha' (?)	11	Chuwen		Chuen	(nieznana)
02	Ik'		Ik	Ik'	12	Eb'		Eb	(nieznana)
03	Ak'b'al		Akbal	Ak'b'al (?)	13	B'en		Ben	(nieznana)
04	K'an		Kan	K'an (?)	14	Ix		Ix	Hix (?)
05	Chikchan		Chicchan	(nieznana)	15	Men		Men	(nieznana)
06	Kimi		Cimi	Cham (?)	16	Kib'		Cib	(nieznana)
07	Manik'		Manik	Manich' (?)	17	Kab'an		Caban	Chab' (?)
08	Lamat		Lamat	Ek' (?)	18	Etz'nab'		Etznab	(nieznana)
09	Muluk		Muluc	(nieznana)	19	Kawak		Cauac	(nieznana)
10	Ok		Oc	(nieznana)	20	Ajaw		Ahau	Ajaw

[edytuj] Haab

Kalendarz słoneczny haab: rok kalendarzowy liczył 365 dni: 18 miesięcy po 20 dni z dodatkowym miesiącem liczącym 5 dni - który był uważany za czas pechowy. Nazwy miesięcy haab: pop, uo, zip, zotz, tzec, xul, yaxkin, mol, chen, yax, zac, ceh, mac, kankin, muan, pax, kayab, cumhu i dodatkowy uayeb. Nazwy dni tworzyło się analogicznie jak w kalendarzu gregoriańskim, z tym że numerację rozpoczynano od 0; np. 0 pop, 1 pop, 2 pop, 3 pop, 4 pop, 5 pop, itd. Co 52 lata haab (73 lata tzolkin) dodawano 13 dni.

[edytuj] Podawanie dat

Pełna data dzienna składała się z nazwy wg tzolkina i wg haaba, tj. 1 imix 0 pop; 2 ik 1 pop; 3 akbal 2 pop; 4 kan 3 pop; itd. Takie samo oznaczenie dnia pojawiało się co 18980 dni, czyli co 52 lata haab (73 lata tzolkin).

[edytuj] Długa rachuba

Oprócz systemu kalendarzy tzolkin-haab Majowie stosowali tzw. Długą Rachubę, w którym dany dzień oznaczano liczbą dni, zapisaną w systemie dwudziestkowym, jaka upłynęła od pewnej daty zerowej.

W języku Majów kin to dzień, 20 kin to uinal, osiemnaście uinal to tun, 20 tun to katun, 20 katun to baktun. (Rzadko były używane też większe jednostki : pictun, calabtun, kinchiltun i Alautun.)

[edytuj] Liczenie dat długiej rachuby

Data według długiej rachuby to liczba dni w jednostkach długiej rachuby zapisana w systemie dwudziestkowym.

Przykładowa data 9.12.2.0.16 według kalendarza majów: 5 Cib 14 Yaxkin.

W praktyce to 9 baktun, 12 katun, 2 tun, 0 unial i 16 kin czyli:

Oznacza to, że 1 383 136 dni minęło od daty początkowej.

[edytuj] Koniec świata

Za początkowe dni kalendarza Majów podawane są m.in. 10 lutego 3641 p.n.e., 10 sierpnia 3214 p.n.e. i 13 sierpnia 3113 p.n.e.

21 grudnia 2012 roku n.e. według długiej rachuby to 13.0.0.0.0, wielu proroków zapowiadało kataklizmy na ten okres i wielu ludzi uważa tę datę za koniec świata. Majowie natomiast uważali, że żyjemy w czwartym świecie. Poprzednie trzy skończyły się kataklizmami i czwarty też to czeka według ich wierzeń, po którym nastapi piąty i ostatni. Trzeci świat skończył się według długiej rachuby właśnie po okresie zapisanym jako 13.0.0.0.0, ale nie oznacza to również końca czwartego. Na monumencie z Coba podana jest data 13.13.13.13.13.13.13.0.0.0.0 co oznacza , że datę 13.0.0.0.0 zapisano skrótem zamiast 0.0.0.0.0.0.13.0.0.0.0. Na płycie z Palenque podana jest np. data 1.0.0.0.0.0 ( czyli 0.0.0.0.0.1.0.0.0.0.0 ), która wskazuje na 13 października 4772.

[edytuj] Związek daty 21 grudnia 2012 z teorią spiskową

Data ta stała się również pretekstem do zbudowania jednej z teorii spiskowych. Nawiązał do niej m.in. Graham Hancock w swojej książce pt.: Ślady palców boga (tytuł ang.: Fingerprints of the Gods. Kompletny Kalendarz Majów, rzekomo wywieziony z Berlina w 1945 przez wojska rosyjskie, został przetłumaczony dopiero krótko przed rokiem 1968. Twórcy teorii spiskowej twierdzą, że Rosjanie znaleźli w tym dokumencie informacje, które następnie sami zweryfikowali, a z których wynikało, że w dniu 21 grudnia 2012 r. na drodze Ziemi znajdzie się planetoida olbrzymich rozmiarów. Rzekomo planetoida ta jest opisana w Kalendarzu Majów jako obiekt kosmiczny o średnicy 100 km. Ma ona zderzyć się z Ziemią tego dnia, czym doprowadzi do całkowitego zniszczenia naszej planety. Majowie nie widzieli sensu tworzenia kalendarza o datach późniejszych, sięgających poza zagładę kuli ziemskiej, dlatego zakończyli rachubę czasu Ziemi na tej dacie... Wiarygodność takiego wnioskowania miała wynikać z faktu, że Kalendarz Majów opisywał ruchy ciał niebieskich naszego Układu słonecznego nawet sprzed 500.000 lat z dokładnością do kilku sekund (w tym: zaćmienie Słońca, zaćmienie Księżyca).

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Strona w pełni poświęcona Cywilizacji Majów. Informacje o kalendarzu Majów i nie tylko