Jan Ewangelista Goetz
Z Wikipedii
Jan Goetz Ewangelista, imigrant ze Szwabii, założyciel w 1845 Browaru Okocim, ojciec Jana Albina Goetza.
Syn Antona V i Josephy.
Urodzony 16 listopada 1815 r w Langenenslingen w księstwie Hollenzornen-Sigmaringen, zmarł 14 marca 1893 roku w Starym Pałacu w Okocimiu, pochowany w trzy dni później w krypcie gorbowej Goetz-Okocimsich kościoła parafialnego w Okocimiu Górnym.
Wykształcenie początkowe zdobył w szkole wiejskiej w rodzinnej wsi w Langenenslingen[1], szkołę średnią ukończył w 1830 r. w Wilfigen w wieku 15 lat. W małym browarze swego ojca Atona V zdobywał doświadczenie piwowarskie równocześnie pracując tez na roli. W wieku 18 lad jako wyzwolony czeladnik pracował u swojego kuzyna w Hitzhofen k. Sigmaringen. W obowiązku Jana Ewangelisty jako czeladnika oraz członka cechu piwowarów było odbycie tzw. Wędrówki pracowniczej. Swe rodzinne miasto opuścił we wrześniu 1834 r. i jako dziewiętnastolatek pieszo przemierzył Niemcy (część południową), Szwajcarię (część północną) oraz Austrię. W swych wędrówkach najmował się w lokalnych browarach jako pomocnik piwowara. Wreszcie po wielu perypetiach dotarł pod Wiedeń do miasteczka Klein-Schwechat, gdzie najął się u tamtejszego właściciela browaru, a swego kuzyna Anton’a Dreher’a., gdzie mimo powinowactwa pracował jak zwykły pracownik (mimo statusu pomocnika piwowara). Po około półtorej roku pracy jego kuzyn, Anton zorientowawszy się w zdolnościach Jana Ewangelisty mianował go piwnicznym, by w lutym 1839 r uczynić go zarządca technicznym i zastępca właściciela. Przez sześć lat doprowadził browar kuzyna do wyśmienitego stanu (w późniejszym okresie browar ten był jednym z najlepszych w ówczesnej Europie tak pod względem ilości jak i jakości produktów). Ewangelista wprowadził tam rewolucyjna jak na tamte czasy (przez to mało jeszcze znaną) metodę produkcji piwa dolnej fermentacji. Metoda ta potwierdziła swoją znakomitość w okresie późniejszym stanowiąc o jakości piwa Browaru Okocim.
W 1844 r. Jan Ewangelista w wieku 29 lat, jako ceniony specjalista, po sześciu latach kierowania browarem swego kuzyna i odłożeniu sporych oszczędności postanowił się usamodzielnić. W rok później przeczytał w prasie ogłoszenie, że jeden z kupców Wiedeńskich i właścicieli ziemskich (posiadał ziemie w Okocimiu w Brzesku), poszukuje wspólnika celem założenia browaru. W Okocimiu pojawił się po raz pierwszy 26 kwietnia 1845 r. i tam do półki z Joseph’em Neumann’em założył, podpisując ośmioletnią umowę z równym podziałem tak zysków jak i wkładów, browar. Budowę pierwszego browaru rozpoczęto 27 czerwca 1845 r. Umowa z Neumann’em stanowiła, jak już wspomniano wyżej, podział zysków pół na pół, co przekładało się na to, że obaj wspólnicy wybierali cały dochód uniemożliwiając tym samym dalszy rozwój browaru – Ewangelista w przeciwieństwie do swego wspólnika chciał inwestować. Efektem tego był brak odpowiednich piwnic.
W 1851 r., Ewangelista korzystając ze zgromadzonych środków finansowych odbył dłuższą podróż do domu rodzinnego, niewidzianego od piętnastu lat. Tymczasem 8 września tegoż roku umiera pozostający w Okocimiu Neumann. W związku z tym, że wdowa i córka po współwłaścicielu browaru nie chciały mieszkać w Okocimiu ani zarządzać browarem odsprzedały swoja część udziałów (50% środków) oraz dobra ziemskie (ich wyłączną własność – Okocim Górny i Dolny). Transakcja ta datowana jest na 10 lutego 1852 r. Od tej chwili Jan Ewangelista Goetz jest właścicielem całości kompleksu piwowarskiego. Od tej też chwili następuje niesamowity rozwój browaru. Dodatkowo Goetz nabywa od J. Kodrębskiego posiadaną przez niego ziemię, dzięki czemu całość dóbr ziemskich (Okocim Górny, średni i Dolny, jak i otaczające go lasy i grunty orne) przechodzą pod władanie Ewangelisty.
Goetz zamieszkuje budynek browaru, nazwany potem Starym Pałacem (budowany przez pięć lat – między 1845 a 1850 r., później trzykrotnie rozbudowywany). W latach siedemdziesiątych dobudowuje pod Starym Pałacem piwnice. W 1875 r. dobudowuje do browaru słodownię, w tym samym roku rozbudowuje trzydziestoletnią już warzelnię.
Jan Ewangelista jako filantrop piastował wiele funkcji społecznych (dyrektor Kasy Zaliczkowej w Brzesku, członek Rady Powiatowej, honorowy obywatel brzeska, człon Izby Przemysłowej i Handlowej w Krakowie). Natomiast odżegnywał się od stricte [2] politycznych stanowisk. Ufundował m.in. pierwszą, podstawową szkołę ludową w Okocimiu Górnym w 1862 r., a następnie drugą większą w 1872 i po raz trzeci w 1891 r (została wybudowana już w 1896 r., po śmierci fundatora). W 1870 r udało mu się po licznych staraniach u biskupa tarnowskiego wyprosić ustanowienie nowej parafii, niezależnej od Poręby Spytkowskiej. Z tej okazji ufundował plebanię. W 1884 r. ufundował też neogotycki kościół. W krypcie pod kościołem pochowano Ewangelistę wraz z żoną, synem i wnukiem. W 1873 r. założył w Okocimiu Bibliotekę Publiczną, działającą do dziś. Założył też ochotniczą straż ogniową, często stając osobiście na jej czele.
W 1864 r. otrzymał Złoty Krzyż Zasługi z Koroną od cesarza Franciszka Jozefa za pomoc i odwagę w ratowaniu miasteczka Brzesko, zaś w 1869 r. otrzymał papieski Krzyż Komandorski Orderu św. Sylwestra. W 1880 został, jako wyśmienity strzelec, królem kurkowym Krakowskiego Bractwa Strzeleckiego.
21 sierpnia 1881 r. otrzymał tytuł szlachecki z rąk samego cesarza Franciszka Józefa, co wiązało się z ustaleniem własnego herbu. Od tej pory występował jako Goetz-Okocimski.
/Opracowano na podstawie: "Goetz-Okocimscy Kronika rodzinna 1590-2000", Jan Marian Włodek, Kraków 2001 ISBN 83-7188-407-9/
Zobacz też:
