IV wojna syryjska
Z Wikipedii
Czwarta wojna syryjska (221-217 p.n.e.) toczyła się między Antiochem III Wielkim, władcą państwa Seleucydów, a Ptolemeuszem IV Filopatorem, królem Egiptu. Po początkowych sukcesach Antiocha, ostatecznie skończyła się jego przegraną w bitwie pod Rafią (217 p.n.e.) i utratą niemal wszystkich zdobyczy wojennych.
Młody władca miał wielkie ambicje, do których m.in. należała restauracja potęgi państwa z czasów jej założyciela – Seleukosa I Nikatora, a chociaż tereny Celesyrii nie wchodziły w skład monarchii Seleukosa, to jednak jego następcy zawsze rościli do nich pretensje. Inicjatorem wojny był minister na dworze monarchy seleucydzkiego Hermias z Karii. Pomimo zagrożenia we wschodniej części państwa w związku z buntem satrapów Molona i Aleksandra, nakłonił on młodego Antiocha do działań zaczepnych przeciwko Ptolemeuszom o Celesyrię, Fenicję i Palestynę. W 221 r. p.n.e. Antioch pociągnął z armią w kierunku tychże krain, jednakże jego wojska utknęły w przesmyku górskim między górami Libanu i Antylibanu, bezskutecznie oblegając dwie blokujące dalsze działania twierdze: Gerrhę i Brochoi. W tym czasie do króla dotarły wieści o klęsce jego dowódców mających stłumić bunty na Wschodzie i o sukcesach rebeliantów, którzy rozszerzali swą władzę dalej na zachód. Sytuacja ta zmusiła Antiocha do przerwania ofensywy przeciwko Lagidom i podjęcia działań w celu zlikwidowania buntu, co mu się udało w toku działań zbrojnych do r. 220 p.n.e.
Wznowienie IV wojny syryjskiej nastąpiło w 219 r. p.n.e., a dodatkowym bodźcem do jej podjęcia była oferta głównodowodzącego wojskami ptolemejskimi w Celesyrii, Theodotosa z Etolii, który w obawie przed wpływowymi ministrami Ptolemeusza IV Filopatora, Sosibiosem i Agatoklesem, obiecał Seleukidzie pomoc w zajęciu twierdz fenickich. Po opanowaniu Seleucji nad Orontesem Antioch forsownym marszem ruszył na południe, zajmując, dzięki Theodotosowi, Tyr i Ptolemais – dwie nadmorskie twierdze, wzmacniając jednocześnie swoją flotę wojenną znajdującymi się tam okrętami. Jeszcze tegoż roku (219 p.n.e.) Antioch kontynuował działania zbrojne, zajmując pomniejsze twierdze w Fenicji, a następnie ruszył w kierunku Egiptu. Nie wkroczył jednak do niego, gdyż zniechęciły go do ofensywy dość drastyczne środki obronne przedsięwzięte przez Ptolemeusza i Sosibiosa, takie jak zasypanie studzien na szlaku do Egiptu i zalanie wschodniej części delty Nilu przez otwarcie kanałów. Antioch III powrócił do Seleucji nad Orontesem, rozpuścił swoją armię na leża zimowe, a następnie przystąpił do negocjacji z królem Egiptu i jego ministrem, uważając wojnę za wygraną i oczekując ustępstw terytorialnych ze strony Ptolemeusza.
Srogo się jednak rozczarował, gdyż przeciągające się negocjacje były niczym innym jak grą na zwłokę władz w Aleksandrii, aby móc w tym czasie przygotować armię do konfrontacji z Seleukidą. Zanim się Antioch spostrzegł, Egipt miał już niemal gotową, całkiem sprawną i zreorganizowaną armię. Oprócz zaciągniętych najemników, z niemal całego świata greckiego, Sosibios uzbroił Egipcjan na wzór macedoński i stworzył z nich falangę. Było to nowatorskie posunięcie, ale jak się okazało skuteczne, chociaż dalsze dzieje państwa Lagidów pokazały, że było ono bardzo niebezpieczne. W końcu Seleukida, zorientowawszy się, że przeciągające się negocjacje do niczego nie prowadzą, a dają tylko czas Egiptowi na wzmocnienie swych sił, wiosną 218 r. p.n.e. zmobilizował swoje wojska i ruszył znowu na południe w celu całkowitego opanowania terytoriów aż do granic Egiptu. Szlak jego marszu znaczyły zwycięstwa w potyczkach i zajmowanie poszczególnych miast w Fenicji i Palestynie. Na zimę 218/217 r. p.n.e. Antioch pozostał już w Ptolemais, aby, gdy tylko warunki na to pozwolą, błyskotliwie zakończyć wojnę z Egiptem. Finał IV wojny syryjskiej nastąpił pod Rafią 22 czerwca 217 r. p.n.e. Wojska Selukidy zostały pokonane przez armie Ptolemeusza IV Filopatora, który osobiście brał udział w bitwie.
Seleukida po tej klęsce musiał oddać wszystkie zdobyte miasta i twierdze w toku IV wojny syryjskiej, z wyjątkiem Seleucji nad Orontesem, a Ptolemeusze utrzymali swoje panowanie w południowej Syrii, Fenicji i Palestynie jeszcze przez kilkanaście lat - do czasów V wojny syryjskiej.
Zobacz też
