Gmina Żołynia
Z Wikipedii
| Gmina Żołynia | |
| Województwo | podkarpackie |
| Powiat | łańcucki |
| Rodzaj gminy | wiejska |
| wójt | Andrzej Benedyk |
| Urząd gminy | 37-110 Żołynia ul. Rynek 22 Żołynia tel. 17 224-30-18 faks 17 224-34-76 |
| Powierzchnia | 56,8 km² |
| Populacja (2004) • liczba ludności • gęstość |
6694 117,9 osób/km² |
| Strefa numeracyjna | 17 (do 2005) |
| Tablice rejestracyjne | RLA |
| Strona internetowa gminy | |
Gmina Żołynia to gmina wiejska w województwie podkarpackim, w powiecie łańcuckim. W latach 1975-1998 gmina położona była w województwie rzeszowskim.
Siedziba gminy to Żołynia.
Według danych z 30 czerwca 20042, gminę zamieszkiwały 6694 osoby.
Spis treści |
[edytuj] Struktura powierzchni
Według danych z roku 20026, gmina Żołynia ma obszar 56,8 km², w tym:
- użytki rolne: 70%
- użytki leśne: 20%
Gmina stanowi 12,57% powierzchni powiatu.
[edytuj] Demografia
Dane z 30 czerwca 20042:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| populacja | 6694 | 100 | 3400 | 50,8 | 3294 | 49,2 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
117,9 | 59,9 | 58 | |||
Według danych z roku 20026, średni dochód na mieszkańca wynosił 1509,52 zł.
[edytuj] Historia
Przypuszczać można iż Żołynia istniała zapewne już w XIV wieku. Najstarsza wzmianka pisana pochodzi z dokumentu z roku 1450 i mówi o Żołyni. Natomiast pierwsza pisana historyczna wzmianka mówiąca o żołyńskim sołectwie pochodzi z 1508 roku. Pierwotna nazwa miejscowości to Machowice, później, za czasów Lubomirskich, nosiła ona przez jakiś czas nazwę Lubomierz.
W wieku XVI Żołynia liczyła już 470 mieszkańców i należała do rodu Pileckich, ówczesnych właścicieli Łańcuta. Siedemdziesiąt lat później, w 1578 roku nastąpiła zmiana właściciela, Żołynia przeszła w ręce Stanisława Stadnickiego, bardziej znanego jako "Diabeł Łańcucki". Rok 1629 to kolejna zmiana właściciela Żołyni. Dysponujący znaczną fortuną, Stanisław Lubomirski przejął zadłużone dobra łańcuckie, w tym Żołynię. Lubomirscy bardzo dbali o rozwój swych posiadłości. Nadali części wsi prawa miejskie i herb, w tym czasie Żołynia zmieniła nazwę na Lubomierz. W XVIII w. Żołynia stała się liczącym w regionie ośrodkiem rzemiosła i handlu (45 tkaczy, 4 karczmy zajezdne, 2 browary, 4 młyny według spisu z 1713 roku). Odbywały się jarmarki i doroczne targi.
Po pierwszym rozbiorze Polski w 1772 roku wieś Żołynia i miasto Lubomierz znalazły się w zaborze austriackim. Z czasem zaniechano używania nazwy Lubomierz, pozostała Żołynia. Dużą wagę, jak na owe czasy przywiązywano do nauki. Od początku XVI wieku istniała w Żołyni szkoła parafialna. W 1818 roku powstała 3-klasowa szkoła trywialna mieszcząca się w budynku wikarówki, do której uczęszczało około stu uczniów. W 1865 roku wybudowano nową szkołę, a w 1884 oddano drugi budynek szkolny. Pod koniec XIX wieku w zreorganizowanej 5-klasowej szkole pobierało naukę prawie sześciuset uczniów. W miarę spokojne, choć w niewoli austriackiej życie, przerwał wybuch I wojny światowej. Okupacja Żołyni przez wojska rosyjskie trwała od 13 września 1914 roku do 12 maja 1915. Rosjanie wycofując się spalili centrum Żołyni, domy żydowskie i Urząd Gminy wraz z archiwum. Odzyskanie niepodległości odbyło się również z udziałem żołyniaków walczących m.in. w legionach.
W okresie międzywojennym wskutek nieudolności Rady Miasta, konfliktu miasto-wieś, a także nieprzychylności Wojewody Lwowskiego, w 1925 roku Żołynia traci prawa miejskie po około dwustu latach od momentu ich uzyskania.
II wojna światowa zapisała się w okrutny sposób w dziejach Żołyni. Wymordowanie żołyńskich Żydów wywiezionych do obozu zagłady w Bełżcu w roku 1942 oraz pacyfikacja wsi 4 czerwca 1943 roku to najtragiczniejsze wydarzenia z czasu tej wojny. Żołyniacy i mieszkańcy okolicznych wiosek brali czynny udział w ruchu oporu, podejmując niejednokrotnie bohaterską walkę z hitlerowcami, tworząc placówki Związku Walki Zbrojnej, przekształcone w Armię Krajową i Straży Chłopskiej przekształconej w Bataliony Chłopskie. Okupacja hitlerowska zakończyła się 26 lipca 1944 roku.
Ważniejsze wydarzenia z powojennej historii Żołyni to utworzenie szkoły średniej, Liceum Ogólnokształcącego w 1945r., od 1974r. zajmującego nowy budynek, uporządkowanie rynku, budowa w latach 70-tych filii rzeszowskiej Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego oraz odznaczenie Żołyni w 1983 roku orderem Krzyża Grunwaldu za zasługi w walce z hitlerowcami i poniesione ofiary.
