Gdańskie Gimnazjum Akademickie

Z Wikipedii

Gdańskie Gimnazjum Akademickie, miejska szkoła o poziomie wyższym od średniego (ale jeszcze nie uniwersyteckim), przeznaczona dla młodzieży protestanckiej, działająca w Gdańsku w latach 1558-1817. Językiem wykładowym była łacina. Nazwa "Gimnazjum Akademickie" przyjęła się ok. 1630. W XVII i XVIII wieku szkołę zwano też często "Ateneum gdańskim" (łac. Athenaeum gedanense).

Szkoła została otwarta w budynku klasztoru pofranciszkańskiego 13 czerwca 1558 jako tzw. partykularz (studium particulare albo schola particularis). Już 10 lat później używano nazwy "gimnazjum". Strukturę szkoły ustalił Jacob Fabricius, jej długoletni rektor (1580-1629). W 1580 utworzył katedry teologii, prawa i historii, filozofii oraz greki i języków orientalnych. W 1584 dodano katedrę fizyki z medycyną, a w 1589 lektorat języka polskiego. Od 1596 przy gimnazjum działała biblioteka, pochodząca z daru Jana Bernarda Bonifacia. Poziom dydaktyki był wysoki; dwie najwyższe klasy (classes supremae), w których nauka trwała łącznie 4 lata, prezentowały już poziom akademicki. Absolwenci Gimnazjum, udając się na dalszą naukę do różnych uczelni polskich i europejskich, przyjmowani byli z reguły na III rok studiów.

Siedzibą Gimnazjum były budynki byłego klasztoru franciszkanów. W skrzydle wschodnim znajdowało się Małe Audytorium Anatomiczne oraz biblioteka, w południowym sale wykładowe oraz Auditorium Maximum (w którym urządzano m. in. okolicznościowe przedstawienia i uroczystości dla władz miejskich). Pod koniec XVI wieku dobudowano nowe skrzydło zachodnie, w którym znalazły się dalsze sale wykładowe oraz mieszkania dla uczniów i być może nauczycieli. Rektor gimnazjum pełnił z reguł obowiązki pastora w kościele św. Trójcy, a lektor języka polskiego - polskiego kaznodziei w kaplicy św. Anny.

Gimnazjum zajęło jedno z czołowych miejsc w ówczesnym systemie szkolnictwa w Polsce i zyskało także uznanie za granicą. Wysoki poziom naukowy i korzystne warunki pracy ściągały tu licznych pedagogów ze szkół polskich i europejskich. Profesorowie Gimnazjum rozwijali własne intensywne badania w różnych dziedzinach, tworząc podwaliny pod dalszy rozwój nauki w Gdańsku. Rozkwit Gimnazjum przypada na wiek XVII (ok. 1600 liczba uczniów dochodziła do 200), natomiast w wieku XVIII zaczęło ono podupadać. W okresie wojen napoleońskich budynki poklasztorne zostały zajęte przez wojsko na szpital i magazyny, a zajęcia szkolne odbywały się w domu pastora. 18 czerwca 1815 Prusacy przekształcili Gimnazjum w sześcioletnią szkołę średnią. 10 listopada 1817 została ona połączona ze Szkołą Mariacką i powstało sześcioletnie klasyczne Gimnazjum Miejskie.