Freudowska pomyłka
Z Wikipedii
Freudowska pomyłka to pomyłka w wypowiedzi (przejęzyczenie) lub objawiająca się w działaniu (czynność pomyłkowa), a będąca wynikiem mimowolnego uwolnienia się zepchniętych do nieświadomości treści.
Zjawisko "Fehlleistung" (parapraxis) opisał i zdefiniował austriacki psychiatra Zygmunt Freud w swojej pracy Psychopatologia życia codziennego. Wg psychoanalizy pomyłki takie spowodowane są nieświadomymi, zablokowanymi motywacjami (w szczególności seksualnymi) (zob. życzenie), które mimo woli mówiącego lub działającego wychodzą na światło dzienne. Freud twierdził, że tego rodzaju pomyłka ma charakter kompromisu: z jednej strony wyraża odrzucone życzenie, a z drugiej strony sposób w jaki wyraża te życzenie jest tak zawoalowany, że zwykle nie daje się jednoznacznie świadomie zinterpretować i dzięki temu pomyłkę taką można zlekceważyć.
Przykładem freudowskiej pomyłki jest powiedzenie "dwie minety" zamiast "dwie minuty". Inny - przytaczany przez samego Freuda to sytuacja mówcy - lekarza, który przemawiając do studentów mówi Osoby znające się na tym zagadnieniu można policzyć na palcu jednej ręki!. Pomyłkę tę należy interpretować w ten sposób, że mówca nie chciał przyznać się przed samym sobą, że uważa się za jedynego specjalistę w omawianej dziedzinie. W efekcie jednak wyraża to w formie zamiany zwrotu na palcach jednej ręki na wyrażenie na palcu jednej ręki.
Nie każdą pomyłkę czy przejęzyczenie należy analizować w świetle teorii Freuda, jednak spłycone założenie, że "czasem prawda wychodzi na jaw w najbardziej żenujących i niespodziewanych okolicznościach", ze względu na swój dramatyczny charakter, jest bardzo popularne w świadomości społecznej.
W codziennym języku pojęcia "freudowska pomyłka" używa się do opisania pomyłek zdradzających prawdziwe motywy mówiącego.
[edytuj] Przykłady
Przykład jednego z wielu żartów skonstruowanych wokół teorii freudowskiej pomyłki:
- – Ilu psychoanalityków trzeba, żeby wkręcić żarówkę?
- – Dwóch. Jeden wkręca, a drugi trzyma mu penisa... Nie! Matkę!... Tfu, drabinę!!
Innym przykładem jest fragment exposé premiera Kaczyńskiego:
- "...Nas żadne pokrzykiwania nie przekonają, że białe jest białe, a czarne jest czarne..."
