Fagot
Z Wikipedii
Spis treści |
[edytuj] Opis
Fagot – (z wł. fagotto co znaczy "wiązka", instrument przypomina bowiem dwie gałęzie drewna złączone ze sobą i tworzące wiązkę). Należy on do grupy instrumentów dętych drewnianych z grupy aerofonów stroikowych z podwójnym stroikiem. Do tej samej rodziny należą także obój, rożek angielski i kontrafagot, który transponuje oktawę niżej od fagotu. Istnieją dwie odmiany fagotu: niemiecka (hecklowska) i francuska. Różnią się one brzmieniem i mechanizmem. Skala (zakres dźwięków muzycznych) instrumentu wynosi od B1 do f2(jednak górny dźwięk zależy głównie od umiejętności grajacego i można uzyskac wyższe). Instrument składa się z sześciu części (patrz: rycina po prawej): stroika (1), esu (2), skrzydła (3), stopy (4), rury basowej (5) oraz czary głosowej (6). Tworzą one kanał o długości ponad 2,4 m. Otwory nawiercone na długości instrumentu otwierane i zamykane są klapami (tylko 5 - e,d,c,h,a - bezpośrednio palcami). Stroik umieszczony u wylotu rurki składa się z dwóch płytek wykonanych z trzciny (łac. Arundo donax) złożonych ze sobą. Uderzając w nie jęzkiem i jednocześnie dmuchajac grajacy wydobywa dżwięk.Przy takim samym układzie klap,a różnej sile nacisku na stroik można czasami wydobyc różne dzwięki Korpus instrumentu tradycyjnie wykonywany jest z drewna, najczęściej z klonu. Instrument charakteryzuje się głębokim, melancholijnym i bardzo naturalnym brzmieniem. Fagot jest większy niż obój i rożek angielski, brzmi niżej. Nie jest instrumentem transponującym. Wykorzystywany jest w orkiestrze kameralnej, symfonicznej, jako instrument solowy, w jazzie oraz w różnego typu zespołach instrumentalnych.
[edytuj] Literatura na fagot
[edytuj] Barok
- Antonio Vivaldi - 36 koncertów na fagot;
- Georg Philipp Telemann - Sonaty, Fantazje
- Johann Melchior Molter - koncert na fagot g-moll
[edytuj] Klasycyzm
- Johann Christian Bach - Koncert B-dur na fagot, Koncert Es-dur na fagot ;
- Johann Nepomuk Hummel - Koncert F-dur na fagot, W75
- Wolfgang Amadeusz Mozart - Koncert B-dur na fagot, K191
[edytuj] Romantyzm
- Carl Maria von Weber - Andante i rondo węgierskie C-dur, op. 35, Koncert F-dur na fagot, op. 75
- Camille Saint-Saens - Sonata na fagot i fortepian G-dur Op.168, 1921;
[edytuj] Współczesność
- Gabriel Pierne - Solo de Concert;
- Sir Edward Elgar - Romans na fagot i orkiestrę, op. 62 (1910)
- Paul Hindemith - Concerto pour trompette, basson et orchestre à cordes (1949/1952), Sonata na fagot i fortepian (1938)
- John Williams - Pięć świętych drzew: Koncert na fagot i orkiestrę(1997)
- Ryszard Strauss - Koncert podwójny na klarnet i fagot z towarzyszeniem orkiestry smyczkowej i harfy (1948)
- Andrzej Panufnik - Koncert na fagot i orkiestrę
[edytuj] Znane partie orkiestrowe
- Paul Dukas - Uczeń czarnoksiężnika;
- Edward Grieg - W grocie Króla Gór;
- Sergiej Prokofiew - Piotruś i wilk; fagot naśladuje postać dziadka;
- Igor Strawiński - Święto wiosny; fagot rozpoczyna dzieło melodią w wysokim rejestrze;
- Igor Strawiński - kołysanka z Ognistego ptaka;
- Igor Strawiński - Symfonia na instrumenty dęte;
- Mikołaj Rimski-Korsakow - Szeherezada cz. II "Opowiadanie księcia Kalendera";
- Maurice Ravel - Rapsodia hiszpańska; podwójna kadencja pod koniec pierwszej części;
- Maurice Ravel - Bolero; solo w wysokim rejestrze blisko początku;
- Hector Berlioz - Symfonia fantastyczna; kilka solo w czwartej części;
- Piotr Czajkowski - Symfonia nr VI "Patetyczna" cz. I
[edytuj] Znani zagraniczni fagociści
- Klaus Thunemann
- Frank Morelli
- Robert Ronnes
- Andris Arnicans
- Masashito Tanaka
- Dag Jensen
- Valerij Popov
- Suzzanne Nelson
[edytuj] Znani polscy fagociści
- Leszek Wachnik - pierwszy fagocista Filharmonii Narodowej, współzałożyciel Kwartetu Stroikowego "Arundo", członek Zespołu Kameralistów "Camerata Vistula", pedagog (prowadzi klasę fagotu w ZPSM II st. im. Fr. Chopina w Warszawie)
- Artur Kasperek - (solista Opery Narodowej, solista Orkiestry Sinfonietta Cracovia)
- Andrzej Budejko - pierwszy fagocista Filharmonii Narodowej
- Grzegorz Dąbrowski - (wykładowca na Akademii Muzycznej w Bydgoszczy)
- Dariusz Bator - (solista Opery Wrocławskiej oraz Wykładowca na Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu; http://dariuszbator.w.interia.pl/)
- Bogusław Gadawski
- Wojciech Turek - (solista Filharmonii Krakowskiej, wykładowca Akademii Muzycznej w Krakowie)
- Kazimierz Siudmak - (profesor Akademii Muzycznej w Krakowie)
- Wiesław Kaproń
- Radomir Komsta
- Czesław Klonowski profesor Akademii Muzycznej im. K. Lipińskiego we Wrocławiu
- Wojciech Orawiec profesor Akademii Muzycznej im. St. Moniuszki w Gdańsku, solista Filharmonii Bałtyckiej
- Zbigniew Płużek - solista orkiestry Sinfonia Varsovia, profesor Akademii muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie
- Józef Czichy - I fagocista Filharmonii Wrocławskiej
[edytuj] Fagociści historyczni
- Étienne Ozi (1754–1813): był także kompozytorem i pedagogiem;
- Carl Almenräder (1786–1843): był także wytwórcą instrumentu i kompozytorem;
- Louis Marie Eugène Jancourt (1815–1900): był także kompozytorem, pedagogiem i wytwórcą instrumentu;
- Julius Weissenborn (1837-1888): był także kompozytorem i pedagogiem;
- Archie Camden (1888–1979): był także pedagogiem;
- Simon Kovar (1890–1970): był także pedagogiem i aranżerem;
- Sol Schoenbach (1915–1999): był także pedagogiem;
- Leonard Sharrow (1915–2004): był także pedagogiem;
- Maurice Allard (1923–): był także aranżerem;
- Mordechai Rechtman (1925–): był także pedagogiem, aranżerem, dyrygentem, pierwszym fagocistą Orkiestry Filharmonii Izraelskiej przez 45 lat;
- Bernard Garfield (1928–): był także pierwszym fagocistą Orkiestry Filharmonii Filadelfijskiej od 1957 do 2000.
- William Waterhouse (1931–): był także pedagogiem w Royal Northern College of Music
[edytuj] Znani producenci fagotów
