Eter (chemia)
Z Wikipedii
Etery to organiczne związki chemiczne, w których występuje wiązanie C-O-C.
Wiązanie C-O-C jest dość trwałe. Rozkłada się dopiero pod wpływem działania silnych kwasów lub zasad, dzięki czemu etery są dość trwałymi i niezbyt reaktywnymi związkami. W najprostszym przypadku etery składają się z dwóch grup organicznych (R) połączonych atomem tlenu (R-O-R), są jednak także znane polietery, w których występuje więcej niż jedno wiązanie C-O-C. Cykliczne polietery znane są pod nazwą eterów koronowych.
Proste etery zawierające tylko grupy alkilowe są silnie polarnymi związkami, jednak nie mieszającymi się z wodą, dzięki czemu są unikalnymi polarnymi ale bezwodnymi rozpuszczalnikami organicznymi.
Eter dimetylowy CH3OCH3 i etylowometylowy CH3OC2H5 są gazami. Począwszy od eteru dietylowego CH3CH2OCH2CH3 wszystkie etery alkilowe są cieczami o silnym działaniu narkotycznym. Powszechnie stosowany w medycynie eter to właśnie eter dietylowy.
Innym bardzo znanym eterem jest cykliczny tetrahydrofuran (THF), stosowany powszechnie jako jeden z najsilniej polarnych (oprócz wody i acetonu) rozpuszczalników.
Etery otrzymuje się najczęściej w reakcji dehydratacji alkoholi:
- 2 ROH + H2SO4 --> ROR + H2O
lub reakcji alkoholi z chloro- i bromoalkanami
- ROH + Cl-R --> ROR + HCl
Reakcja Williamsona:
[edytuj] Zastosowanie
Eter jest najstarszym środkiem do narkozy, używanym od roku 1846. Wtedy to amerykański dentysta Wiliam Morton w Charlton w Massachusetts wypróbował go przed ekstrakcją zęba, a następnie podczas poważnej operacji chirurgicznej uśpiwszy uprzednio pacjenta oparami eteru. W 4 miesiące później pierwszej takiej operacji na ziemiach polskich dokonano w Krakowie.