Erupcja wulkanu
Z Wikipedii
Erupcja wulkanu, wybuch wulkanu (drugie określenie, ściślej to : gwałtowna erupcja, w praktyce używane jako synonim erupcji) - zjawisko wydostawania się na powierzchnię Ziemi lub do atmosfery jakiegokolwiek materiału wulkanicznego (magmy, materiałów piroklastycznych, substancji lotnych: gazów, par).
Ze względu na formę erupcji wyróżnia się:
- erupcje centralne (erupcje punktowe) - najczęstszy obecnie typ erupcji, podczas której materiał wulkaniczny wydobywa się punktowo z krateru wulkanicznego lub jego najbliższego sąsiedztwa;
- erupcje linearne (erupcje linijne, erupcje szczelinowe) - materiał wulkaniczny, głównie lawa bazaltowa wydobywa się wzdłuż szczelin w skorupie ziemskiej. W przeszłości geologicznej takie erupcje były powszechne, w ich wyniku powstały rozległe pokrywy lawowe (trapy);
- erupcje podmorskie, które mają miejsce na dnie morskim, częstym ich produktem są lawy poduszkowe. W wyniku nagromadzenia materiałów wulkanicznych pochodzących z takich erupcji powstają wyspy wulkaniczne;
- erupcje aeralne - znane z przeszłości geologicznej, polegały na wydobywaniu się magmy nie przewodem wulkanicznym, lecz na całej rozległej powierzchni, np. wskutek przetopienia skał nadkładu (nazwą erupcji aeralnej określa się również wybuch wielu wulkanów na jakimś obszarze, zasilanych ze wspólnej komory wulkanicznej);
- hydroerupcje - spowodowane ciśnieniem pary wodnej powstałej w wyniku kontaktu wód powierzchniowych lub wód podziemnych z magmą lub rozgrzanymi przez nią skałami.
W zależności od rodzaju materiału wydostającego się podczas erupcji wyróżnia się:
- efuzje (erupcje wylewne, erupcje lawowe) - wydobywa się lawa;
- erupcje eksplozywne - wydobywają się materiały piroklastyczne i produkty lotne, ma to zazwyczaj gwałtowny charakter;
- erupcje mieszane - dostarczają jednocześnie lawy, materiałów piroklastycznych i materiałów lotnych.
Wybuchom wulkanów często towarzyszą trzęsienia ziemi.
