Działanie społeczne
Z Wikipedii
Działanie społeczne w teorii socjologicznej jest to zachowanie ludzkie, które uwzględnia reakcje innych i jest na nie zorientowane. Pojęcie to wprowadził Max Weber, który uważał działania społeczne za podstawowe tworzywo, z którego zbudowane są trwalsze struktury społeczne: władza, instytucje, organizacje.
Weber rozróżnił cztery typy działań:
- działania racjonalne ze względu na cel (zweckrational), w którym działający kieruje się racjonalnością instrumentalną: ze zbioru wartości podmiot wybiera cele i przy uwzględnieniu alternatywnych kosztów i korzyści dobiera odpowiednie środki,
- działania racjonalne ze względu na wartości (wertrational), w odróżnieniu od powyższych, działający podmiot nie kieruje się kalkulacją następstw działania ( w myśl zasady "cel uświęca środki"),
- działania afektywne, odpowiadające aktualnym stanom uczuciowym,
- działania tradycjonalne, opierające się na nawyku.
Teorię działania społecznego Webera rozwinął Talcott Parsons, starając się zintegrować ją z teoriami innych klasyków socjologii. Obok teorii Webera, pojęciem działania posługuje się, w podobny sposób, symboliczny interakcjonizm oraz teoria racjonalnego wyboru. Debata dotycząca miejsca działania społecznego w budowaniu teorii socjologicznej jest jedną z podstawowych sporów w socjologii. Podejście odwołujące się do wyjaśniania działań ludzkich przez odwoływanie się do ich intencji (symboliczny interakcjonizm) czy racjonalnych kalkulacji kosztów i korzyści (teoria racjonalnego wyboru) bywa wiązane z metodologicznym indywidualizmem i jest przedmiotem krytyki niektórych teoretyków nauk społecznych. Część socjolgów twierdzi, że zachowania ludzkie lepiej wyjaśniają teorie opierające się na pojęciu struktury społecznej (zob. też: strukturalizm).
Zobacz też: akcja, działanie, zachowanie, kontakt społeczny, zachowanie społeczne, interakcja społeczna, więź społeczna
