Bajt (informatyka)
Z Wikipedii
Bajt (ang. byte) - najmniejsza adresowalna jednostka pamięci komputerowej, składająca się z bitów (ang. również bit od binary digit).
W praktyce przyjmuje się, że jeden bajt to 8 bitów, choć to nie wynika z powyższej definicji. Aby uniknąć niejednoznaczności, jednostka składająca się z ośmiu bitów zwana jest również oktetem. Bywa też że "bajt" definiuje się jako 8 bitów, najmniejszą adresowalną jednostkę pamięci nazywając znakiem.
W pierwszych komputerach bajt mógł mieć również 4, 6, 7, 9 czy 12 bitów. Ośmiobitowy bajt po raz pierwszy pojawił się pod koniec 1956 roku, a został rozpowszechniony i uznany za standard w 1964 r. po tym jak IBM wprowadził System/360. W starszych maszynach nie stosowano pojęcia bajt ani oktet, najmniejszą jednostką było słowo maszynowe (np. 24-bitowe w maszynach standardu ICL, jak polskie "Odry", albo 60-bitowe w maszynach CDC czy 36-bitowe w Honeywell). W Odrach serii 1300 rozkazy działające na znakach adresowały pojedynczy znak używając specjalnego dla nich trybu adresowania (dodatkowych 2 bitów adresu znaku w słowie).
Bajt 8-bitowy można podzielić na dwie połówki 4-bitowe nazywane tetradami (ang. nibbles). Rozróżniamy mniej znaczącą (dolną) i bardziej znaczącą (górną) tetradę. Spotyka się też określenie strefa i cyfra wywodzące się od kodowania znaków kodem EBCDIC. Strefą nazywa się górną tetradę, cyfrą - dolną tetradę.
Spis treści |
[edytuj] Oznaczenia
Najczęściej stosowanym skrótem dla bajtu jest wielka litera "B" (w odróżnieniu od bitu oznaczanego małą literą "b"). Takie oznaczenie koliduje wprawdzie z oznaczeniem bela, ale nie sprawia to większych problemów, ponieważ bela używa się przeważnie z przedrostkiem decy- (decybel – dB), którego to przedrostka (podobnie jak innych podwielokrotności) nie stosuje się dla bajtów.
Można się także spotkać z oznaczeniem bajtu małą literą "b" (bit oznacza się wtedy słowem "bit"), które jednak wprowadza konflikt z najczęstszym oznaczeniem bitu.
[edytuj] Wielokrotności
Praktycznie używane przedrostki na oznaczenie wielokrotności bajtu to:
1 KB = 1024 B (KB - kilobajt)
1 MB = 1024 KB (MB - megabajt)
1 GB = 1024 MB (GB - gigabajt)
1 TB = 1024 GB (TB - terabajt)
1 PB = 1024 TB (PB - petabajt)
1 EB = 1024 PB (EB - eksabajt)
1 ZB = 1024 EB (ZB - zettabajt)
1 YB = 1024 ZB (YB - jottabajt)
1 BB = 1024 YB (BB - brontobajt)
Warto zauważyć, że stosowanie przedrostków kilo, mega, giga i tera (oraz większych) w tej terminologii jest niezgodne z określeniami układu SI (np. kilo w układzie SI oznacza 1000, a nie 1024, jak stosuje się dla bajtów). Jest to częstym źródłem nieporozumień zwłaszcza co do faktycznej pojemności dysków oraz prędkości urządzeń sieciowych (podawanych w bitach), których producenci z powodów marketingowych wolą oznaczać zgodnie z układem SI.
Zaleca się, w celu odróżnienia od jednostek fizycznych stosowanie wielkich liter (K - kilo, M - mega itp.) dla jednostek informatycznych.
[edytuj] Próby rozwiązania
W celu odróżnienia przedrostków o mnożniku 1000 od przedrostków o mnożniku 1024, już w styczniu 1997 r. pojawiła się propozycja ujednoznacznienia opracowana przez IEC, polegająca na dodawaniu litery "i" po symbolu przedrostka dwójkowego, oraz "bi" po jego nazwie. Przedrostki dwójkowe wyglądałyby wtedy następująco:
Symbol Nazwa Mnożnik Mnożnik (dziesiętnie) Ki kibi 10241 1 024 Mi mebi 10242 1 048 576 Gi gibi 10243 1 073 741 824 Ti tebi 10244 1 099 511 627 776 Pi pebi 10245 1 125 899 906 842 624 Ei eksbi 10246 1 152 921 504 606 846 976
i wtedy:
1 KiB = 1024 B (KiB - kibibajt)
1 MiB = 1024 KiB (MiB - mebibajt)
1 GiB = 1024 MiB (GiB - gibibajt)
1 TiB = 1024 GiB (TiB - tebibajt)
1 PiB = 1024 TiB (PiB - pebibajt)
1 EiB = 1024 PiB (EiB - eksbibajt)
Jednak ta propozycja rozwiązania problemu niejednoznaczności przedrostków nie przyjęła się.
[edytuj] Zobacz też:
przedrostek dwójkowy, oktet, kolejność bajtów, słowo maszynowe.
