Żebra (anatomia)
Z Wikipedii
Spis treści |
[edytuj] Człowiek
Żebra (łac. costae) stanowią część układu kostnego człowieka. Jest to dwanaście par (niewielka część populacji ma żeber więcej /patrz: atawizm/ lub mniej) półkoliście wygiętych kości klatki piersiowej, które z jednej strony łączą się z kręgami piersiowymi, a z drugiej strony, w wypadku żeber I-X, z mostkiem. Żebro XI i XII nie są połączone z mostkiem. Wyróżnia się żebra prawdziwe (costae verae), będące pierwszymi siedmioma żebrami licząc od góry, tj. żebrami I-VII. Połączone są one bezpośrednio z mostkiem własną chrząstką - chrząstką żebrową (cartilago costalis), co odróżnia je od żeber rzekomych (costae spuriae, żeber VIII-XII) niemających takiego połączenia. Żebra XI i XII nazywa się żebrami wolnymi (costae fluitantes) z racji braku połączenia z mostkiem. Żebra od VIII do X połączone są z mostkiem tzw. łukiem żebrowym (arcus costalis), będącym zbiorem chrząstek.
Podstawową funkcją żeber jest ochrona ważnych dla życia narządów znajdujących się w klatce piersiowej - serca i płuc. Żebra odgrywają także ważną rolę w procesie oddychania; stanowią miejsce przyczepu mięśni oddechowych, a także dzięki występowaniu chrząstek między żebrami, a mostkiem możliwe jest zwiększanie i zmniejszanie objętości klatki piersiowej, co tworzy zmianę ciśnień w jej wnętrzu i umożliwia wdech i wydech.
W budowie pojedynczego żebra wyróżniamy: trzon (corpus costae), szyjkę (collum costae) oraz głowę żebra (caput costae), która łączy żebro z kręgosłupem.
Na powierzchni wewnętrznej żebra biegną od góry:
- żyła międzyżebrowa,
- tętnica międzyżebrowa,
- nerw międzyżebrowy.
[edytuj] Literatura
Według biblijnego opisu stworzenia człowieka Ewa powstała z żebra Adama.
[edytuj] Zwierzęta
[edytuj] Ryby
W tułowiu ryby wyróżnić można dobrze wykształcone żebra dolne (costae ventrales, które łączą się stawowo z wyrostkami poprzecznymi kręgów. Im bliżej ogona, tym pary żeber są bliżej siebie, a tam, gdzie kończy się jama ciała, a zaczyna część ogonowa, wraz z wyrostkami poprzecznymi tworzą wyrostki kolczyste. U niektórych ryb (np. miastuga) wyróżnić można też żebra górne (costae dorsales). Kręgouste żeber nie mają, u spodoustych żebra mogą występować, ale są zbudowane z chrząstki, nie kości. Poszczególne rzędy ryb mają różną liczbę ości oraz różnią się ich kształtem i umiejscowieniem.
[edytuj] Zwierzęta czworonożne
Wszystkie czworonogi mają szkielet oparty na jednym schemacie. U pierwotnych płazów, meandrowców, żebra występowały zarówno w tułowiu jak i ogonie. U współczesnych płazów żebra są krótkie i nie dosięgają mostka. Dość dobrze rozwinięte są u płazów ogoniastych, natomiast u bezogonowych są zredukowane i ledwie widoczne (żaba). U płazów beznogich są na całej długości kręgosłupa, ale tylko w odcinku tułowiowym, bo w tej grupie odcinek ogonowy nie występuje. U gadów współczesnych w pełni rozwinięte żebra występują tylko w okolicy piersiowej. Przednie żebra łączą się z mostkiem, tworząc klatkę piersiową. Żebra te są dwu- lub trzyodcinkowe, odcinki sa połaczone stawami. Żebra łączące się z mostkiem noszą nazwę żeber prawdziwych. Następne żebra łączę się z mostkiem poprzez poprzednie, z którymi są zrośnięte i te noszą nazwę żeber rzekomych. Dalsze, jednoczęściowe, nie dosięgają mostka i nazywa się je żebrami wolnymi (costae fluctuantes). Takie zróżnicowanie wykazują jednak tylko najbardziej zaawansowane ewolucyjnie gady. Schemat ten za to w pełni odpowiada budowie przeciętnego ssaka. U ptaków dodatkowo okolica mostka zostaje wzmocniona poprzez występujący na przykręgowej części żebra wyrostek haczykowaty (processus uncinatus).
Zobacz też: układ kostny ptaków
