Unikodo
El Vikipedio
Komputiko > Interreto > Unikodo
Unikodo (de la angla nomo Unicode [JUnikoŭd]) estas signokodo, per kiu eblas prezenti ĉiun literon kaj skribsignon de pli-malpli ĉiu homa skribsistemo: latine, arabe, cirile, greke, ĉine, japane, kartvele, ktp. Kelkaj arkaikaj skriboj, kaj ankaŭ kelkaj plu uzataj skriboj, estas tamen ankoraŭ ne aldonitaj al Unikodo, ekz. hieroglifoj ankoraŭ mankas.
La Unicode Consortium ("Unikoda Konsorcio") difinadas Unikodon ekde 1991. La internacia normo ISO-10646 sekvas ĉiupaŝe la normon Unikodan.
Enhavo |
[redaktu] Unikodo kaj Esperanto
Unikodo estas la plej fleksebla el la metodoj por prezenti la ĉapelitajn literojn de Esperanto:
- Ĉ - 264 ĉ - 265 (ĉemizo, ĉevalo, eĉ, ĉi-matene, dimanĉo)
- Ĝ - 284 ĝ - 285 (ĝi, vojaĝo, reĝo, naskiĝis)
- Ĥ - 292 ĥ - 293 (monaĥejo, ĉeĥa, draĥmo)
- Ĵ - 308 ĵ - 309 (aĵo, ĵus, ĵeti)
- Ŝ - 348 ŝ - 349 (ŝipo, ŝi, maŝino, ŝati, ŝajne)
- Ŭ - 364 ŭ - 365 (aŭ, laŭ, Paŭlo, antaŭ, aŭto, Eŭropo)
[redaktu] Avantaĝoj
- La ĉapelitaj literoj havas ĉiu sian unikan kodpozicion (tio eblas ankaŭ en Latino 3)
- Oni povas intermiksi Esperantaĵojn kaj tekston de lingvoj kun aliaj specialsignoj ankaŭ ne-latinliteraj (tio ne eblas en Latino 3)
[redaktu] Malavantaĝoj
- Kelkaj programoj ankoraŭ ne funkcias unikode (aliflanke preskaŭ neniuj programoj funkcias laŭ Latino 3, krom tiuj, kiuj scias ankaŭ Unikodon)
- Ofte speciala adapto, eble eĉ instalo de speciala klavara programeto, estas necesa por povi tajpi ĉapelitajn literojn (ekzemple Ek por Vindozo, kaj .xmodmap-dosiero por Linukso)
- Ankoraŭ en iuj malmodernaj komputiloj tiparoj kun la Esperantaj literoj ne estas instalitaj
[redaktu] Kodprezentoj
Unikodo mem estas nur signokodo, kiu difinas numeron por ĉiu signo. La duumaĵa formo, la kodprezento, povas varii. Plej ofte oni trovos la jenajn kodprezentojn:
- UTF-8: Ĉiu signo estas prezentata per po 1 ĝis 4 bitokoj. La signoj de Askio uzas po 1 bitokon, kaj prezentiĝas do tute same kiel en Askio. UTF-8 estas uzata en Unikso kaj tre ofte en la Interreto. La operaciumoj Plan-9 kaj BeOS "denaske parolas" per UTF-8. La programada lingvo Perl en novaj versioj uzas laŭbezone UTF-8 interne.
- UTF-16: Preskaŭ ĉiu signo estas prezentata per 2 bitokoj. La maloftaj signoj preter la 16-bita limo bezonas po 4 bitokojn. UTF-16 estas uzata precipe en Vindozo NT kaj la programadaj lingvoj Python kaj Ĝavo.
- UTF-32: Ĉiu signo estas prezentata per precize 4 bitokoj. Supozeble malmultaj, se iuj, operaciumoj aŭ programoj komprenas nur UTF-32. La tekstoredakta programo vim, havebla por multaj operaciumoj, kapablas trakti tekstojn en, inter aliaj, UTF-8, UTF-16 aŭ UTF-32.
En XML kaj HTML oni ankaŭ povas prezenti ĉiun ajn signon de la Unikoda signorepertuaro per numeraj signoreferencoj. Ekz. la litero "ĉ" estas tiam skribata kiel ĉ (dekume) aŭ kiel ĉ (deksesume).
[redaktu] Kodpunktoj
La numeroj, kiujn Unikodo asignas al signoj, nomiĝas kod-punktoj. Origine Unikodo antaŭvidis maksimume 65.536 (= 216) kodpunktojn, sed tio montriĝis nesufiĉa. Jam en versio 4.0 Unikodo havis 96.382 kodojn, kaj oni difinis la tutan spacon de eblaj kodpunktoj al 1.114.112 (= 17×216). Ĝis nun ekzistis jenaj versioj:
- 1991 Unikodo 1.0
- 1993 Unikodo 1.1
- 1996 Unikodo 2.0
- 1998 Unikodo 2.1
- 1999 Unikodo 3.0
- 2001 Unikodo 3.1
- 2002 Unikodo 3.2
- 2003 Unikodo 4.0
- 2005 Unikodo 4.1
[redaktu] Unikodo en Esperantaj TTT-paĝoj
En 2004 ĉirkaŭ 70% de la TTT-paĝoj en Esperanto uzas Unikodon. Vidu cetere ĉe Esperanto.
La kutima metodo por prezenti Unikodon en TTT-paĝo estas per signokodo UTF-8. La servilo eble aŭtomate sendas la informon pri signokodo, sed oni povas eksplicite aldoni tiun informon en la HTML-kodo de la paĝo. Ene de la "head"-elemento oni tiam metu jenan "meta"-elementon:
<meta http-equiv="Content-type" content="text/html; charset=utf-8" />
(Ekzemple, Vikipedio mem uzas ĉi tiun metodon.) Ĉiu moderna foliumilo bone traktas ĉapelitajn literojn en UTF-8-paĝoj. Se nek la HTML-kodo nek la servilo sendas tiun informon, la uzanto devas eksplicite elekti UTF-8-opcion de sia softvaro, kiu ofte konfuzigas kaj ĝenas uzantojn.
[redaktu] Vidu ankaŭ
- Unikodkapablaj programoj
- Vi povas uzi la antaŭrigardon de la testejo por konverti tekston skribita en X-sistemo al unikodaj esperantaj literoj, kiujn vi povas kopii kaj alglui en vikipedia artikolo.
- Deksesuma sistemo kaj Esperantaj literoj en Unikodo.
- Dudirekta teksto
- Komputila klavaro
