Subterejo en Znojmo
El Vikipedio
Subterejo en Znojmo apartenas al la plej ampleksaj kaj al la plej signifaj urbaj labirintoj de mezepokaj kaj novepokaj keloj kaj koridoroj, al unikaj memorigaĵoj de meza Eŭropo. Ĝi situas ne nur sub la tuta mezepoka parto de la urbo kun areo 35 – 40 ha, sed kelkaj el ties supozataj 30 km da koridoroj kondukas malproksimen malantaŭ la urbo.
Ankoraŭ sub nivelo de la keloj de burĝaj domoj, en profundeco de 3 ĝis 11 m sub la supraĵo, diversloke ĝis en tri etaĝoj super si, estas eksterordinare implikita kaj netrarigardebla, absolute neregula labirinto de ĉambregoj, halooj kaj koridoroj, hakitaj en pli-malpli eroziiĝintaj granitoj de dyja granita kaj granodiorita masivo. La rokspacoj estis devene ekonomia fono de la burĝaj domoj, destinitaj al deponado de produktoj de tiu ĉi eksterordinare riĉa regiono (ne mankis inter ili granda kvanto de vino kaj biero). Sed ĉar Znojmo estis ankaŭ reĝa limfortreso, estis bezone havi sekurajn spacojn ankaŭ por pli grandaj rezervoj „por malbonaj tempoj“, estis necese ankaŭ strategie kunigi la unuopajn kelojn, alkonduki en ilin trinkakvon kaj male superfluan forfalaĵakvon fidinde forkonduki. Tiel iel eblas hodiaŭ klarigi al si sencon de la dum pruvitaj 12 km sub la urbo.
Historiistoj donas la komencon de profundado de la rokkeloj en la 14-a kaj la 15-a jarcentŝanĝon kaj lastan profundadon de kelkaj sektoroj por ekonomiaj celoj ankoraŭ ĝis la 19-a jarcento. Laborojn onidire evidente faris tiamaj majstroj de sia metio – ministoj el urbo Jihlava, kiuj ankaŭ „postlasis“ en unu el koridoroj sian emblemon – krucigitan hakileton kaj martelon. Tiel primitive ankaŭ estis la spacoj konstruataj – per hakiletoj, pioĉetoj kaj ŝoveliloj, al transporto servis ĉarumoj kaj vinĉoj. Pli malmolajn situojn de mineraloj la ministoj difektigis per fajro – per peĉumita ligno ili varmigis rokon verŝante ĝin per akvo, por ke ĝi krevu (pulvo, la invento de ĉinoj, tiutempe ankoraŭ ne estis konata en Eŭropo). Oni taksas, ke per tiu ĉi maniero ili sinsekve elhakis proksimume 50 – 55 mil da m3 de la roko.
Sub la tero estas profundigita ankaŭ vico da putoj, kunigitaj per inĝenia akva galerio – la tn. jezuita akvokondukilo. Tiel la urbo estis provizata fidinde eĉ en la malbonaj tempoj.
Por vizitantoj estas hodiaŭ alirebla proksimume 800 m longa vizitvojo tra la labirinto de ĉambregoj, kameroj kaj koridoroj de la plej diversaj formoj kaj dimensioj, kunigitaj reciproke per trairejoj, ŝtuparejoj, rokfenestroj kaj fumtuboj. Ili situas sub la historia centro de la urbo kaj kreas ilin plejparte romantikaj volbigitaj spacoj hakitaj en granitoj.
Eble pro kaŭzoj de sekretigo konserviĝis nenia historia plano de la subtera labirinto en Znojmo. Kaj do, kiel la subterejo fariĝis sensignifa, la spacoj estis iom post iom fermataj kaj superŝutataj, plej multe dum ordigado de ruinoj el bombardado post la dua mondmilito. Tial ne estas do mirinde, kiam difektita deakvigaĵo komencis en la 60-aj jaroj de la 20-a jarcento kaŭzi akcidentojn de konstruaĵoj kaj komunikiloj. Tial en la jaroj 1963 – 1965 komenciĝis sistema esploro kaj ampleksa reguligo de tiu ĉi unika subtera laboraĵo, kies parto estas alirebligita por publiko.
Ankaŭ sub burgo kaj romana rotondo en Znojmo, situantaj okcidente de la mezepoka centro de la urbo, estis en rokmasivo malkovritaj subteraj koridoroj kaj ĉambregoj. Evidente ili estis kunigitaj eĉ kun la urba labirinto, sed profundaj fundamentoj de bierfarejo kaj ties keloj el la 19-a jarcento verŝajne definitive malebligis verkontroli tiun ĉi logikan hipotezon.
