Paul Ariste
El Vikipedio
Paul ARISTE (origine Paul BERG - la nomon Ariste li adoptis en 1927) (naskiĝis la 3-an de februaro 1905 en la estona urbo Torma, norde de Tartu - mortis la 2-an de februaro 1990) estis eminenta finn-ugra lingvisto, pioniro de la estona Esperanto-movado kaj membro de la Honora Patrona Komitato de UEA.
Ekde 1916 li edukiĝis en Tallinn. Kiel 14-jara li eklernis Esperanton de Hilda Dresen. En la nova lingvo li verkis siajn unuajn sciencajn studojn, pri la malgranda liva popolo kaj pri esperantologiaj temoj. Ankoraŭ tre juna, li kunlaboris en la verkado de Esperanta ŝlosilo por estonoj (1923) kaj ampleksa Esperanto-estona vortaro (1927). Ĝis la ricevo de sia universitata diplomo en 1929 li restis aktiva en la estona movado.
De tiam dum pluraj jaroj lia kariero ricevis prioritaton, kaj en relative mallonga tempo li fariĝis unu el la plej brilaj steloj de la eŭropa lingvoscienco. Li okupiĝis pri ĉiuj aspektoj de la lingvoj en sia regiono, ne nur la finn-ugraj sed ankaŭ la ĝermanaj (precipe la sveda), la rusa, latva, juda kaj cigana, verkante pri iliaj fonetiko, sociologio, literaturo kaj folkloro. (Dum sia vivo li akiris aktivan scion de 26 lingvoj, kaj pasivan konon de trideko.) Ekde 1932 li okupis diversajn postenojn en la Universitato de Tartu, fariĝante profesoro en 1944. En 1954 li estis elektita al la Estona Akademio de Sciencoj; en postaj jaroj kaj la finna, kaj la hungara akademioj nomis lin honora membro, kiel faris multaj aliaj sciencaj societoj kaj institutoj.
Paul Ariste aperigis entute pli ol mil sciencajn studojn, inkluzive de pli ol 40 libroj. En 1956 komencis denove aperi liaj artikoloj pri Esperanto, kiun li instruis kaj propagandis kadre de sia universitato. De antaŭ deko da jaroj li patronis la gravan interlingvistikan revuon Interlinguistica Tartuensis, kiun iniciatis lia kolego Aleksandr Duliĉenko. Precipe tia patroneco estis grava apogo al la estona kaj sovetia movadoj dum malfacilaj jaroj.
| La unua versio de tiu ĉi artikolo estis prenita de la Enciklopedio de Esperanto (EdE en ekstera arkivo). |
