John Rabe
El Vikipedio
John H.D. Rabe (nask. 23-an de novembro 1882 en Hamburg; mortis 5-an de januaro 1950) estis germana komercisto, kaj kiu estis nomata pro siaj humanitaraj helpoj dum la ĉina-japana milito ankaŭ kiel „Oskar Schindler de Ĉinio“ kaj la germana Buddho (fare de la ĉinoj).
Rabe establis dum la Masakro de Nanking de 1937/38 protektan zonon de ĉ. 2 x 2 km, por protekti, savi ĉinajn loĝantojn kontraŭ la japanaj soldatoj. Tiel li savis vivon de plur-dekmil ĉinoj (kelkaj fontoj parolas pri 200.000).
Krom la protekta zono, li pendigis hokkrucan flagon, por ke la japanaj pilotoj ne bombardu la domojn.
Enhavo |
[redaktu] Biografio
Rabe naskiĝis en 1882 en marista familio, en Hamburg, sed li estas preskaŭ nekonata en Germanio. Post liaj studoj, li eklaboris post kelkaj jaroj en Afriko veturis al Ĉinio (1908) por modernigi la elektran kaj komunikan sistemon de la imperio. Ekde 1911 ĝis 1938 laboris li tie ĉe Siemens China Co., filialo de Siemens-konzerno. Ekde 1931 Rabe estis reprezentanto de sia firmao en Nanking. Li translokigis la firmaon al Nankingo en 1931. Li parolis flue la ĉinan lingvon kaj tiel havis bonajn kontaktojn al la ĉina registaro.
[redaktu] Savinto de ĉinoj
Post kiam la japanoj konkeris la urbon kelkajn monatojn post komenco de la dua japana-ĉina milito (12-an de decembro 1937), la soldatoj amasa murdis, perfortis, ekzekutis en la urbo.
La restintaj eksterlandanoj de la urbo provis helpi la ĉinojn kaj ekkonstruis la protektan zonon. John Rabe estis elektita prezidanto de la internacia komitato, ĉar oni esperis, ke lia germaneco kaj aneco en NSDAP povas influi la japanajn oficirojn (sed tio ne gravis por la japanoj). En la zono kolektiĝis 250.000 homoj sur 4 km².
[redaktu] En Germanio denove
Post kiam en februaro de 1938 Siemens China Co Nanking forlasis, Rabe faris prelegojn en Berlin kaj tio altiris la atenton pri kruelaĵoj de la japana armeo. Kiam li sian raporton sendis al Adolf Hitler, estis li arestita fare de Gestapo. Li estis forlasita, ĉar li transdonis la dokumentojn, fotojn. Li retirite vivis ĝis fino de la milito.
Ĉar li suferis longtempe je diabeto, tiu aresto pli-malbonigis lian sanon. Li mortis la 5-an de januaro 1950 je apopleksio. Li vivis postmilite en granda malriĉeco, ĉar la Siemens ne pagis lian pensionon. Lin apogis emigrintaj, savitaj ĉinoj.
[redaktu] Postmilate
Post la milito, la britoj rifuzis la malnaziigon, tio okazis nur duafoje ĉe apelacia instanco.
En decembro de 1996, oni publikigis la detalan taglibron de Rabe pri la Nanking-masakro, kiu validas kiel elstara historia fonto.
En Ĉinio, en 1997 oni transliveris tomboŝtonon de Rabe el Berlino al memorloko en Nanking.
[redaktu] la taglibro, memuaroj
Li skribis, kolektis 1200 paĝojn dum kaj pri la masakro, fotis la misagojn.
Oni jam tute forgesis lin, kiam nepo de travivanto, Iris Chang - naskiĝinta en Usono - aperigis libron pri la masakro en 1997. Dum la verkado serĉis li filinon de Rabe, kiu eĉ ne sciis pri tio, kiel gravaj historiaj dokumentoj troviĝas en la patra heredaĵo. La libro de Chang kaj la taglibro de Rabe (aperinta poste unu jaron) alportis por ili ambaŭ mondfamon. Oni tradukis la librojn al la japana, ĉina. En la japana aperis nur korektita versio de la Rabe-taglibro (ne aperis la plej kruelaj agoj).
[redaktu] Diversaj
Dum interparolo kun japanoj, iu japana generalo minace demandis: kial li ne veturas hejmen, kial li protektas la ĉinojn? Li onidire respondis, ke se li estus vivinta en Japanio 30 jarojn, nun protektus la japanojn. Tiu kuraĝo donis al li moralan kapitalon, ke oni eĉ tiam ne tuŝis lin, kiam li taŭzis (skue fortiris) japanan soldaton sekatencantan je ĉina virino.
[redaktu] Literaturo
- Iris Chang: Die Vergewaltigung von Nanking. Das Massaker in der chinesischen Hauptsstadt am Vorabend des Zweiten Weltkriegs, München, 1999
- Erwin Wickert (Hrsg.): John Rabe. Der gute Deutsche von Nanking, Stuttgart, 1997 (taglibro de Rabe)
