Fjodor Dostojevskij

El Vikipedio

Fjodor Dostojevskij

Fjodor Miĥajloviĉ DOSTOJEVSKIJ (ruse Фёдор Миха́йлович Достое́вский; naskiĝis la 11-an de novembro 1821 en Moskvo; mortis la 9-an de februaro 1881 en Sankt-Peterburgo) estis rusa verkisto, konsiderata de multaj kiel la plej granda romanverkisto en la historio pro profunda psikologio de la figuroj.

[redaktu] Vivo

Dostojevskij estis filo de kuracisto. Li studis en gimnazio kaj milita altlernejo. Unu jaron li laboris ĉe ministerio de defendo. La literaturon li eniris je la aĝo de 23 jaroj per traduko de Eugénia Grandet de Balzac. En aprilo 1849 li estis arestita pro siaj socialismaj aktivecoj, kondamnita al morto, sed en la lasta sekundo li ricevis pardonon kaj travivis kelkajn jarojn en Siberio kiel prizonulo, ekde 1854 kiel soldato. En 1859 oni redonis al li lian nobelan titolon kaj permesis publikigadon. Li revenis al Sankt-Peterburgo kaj poste travivis plurajn jarojn en la okcidenta Eŭropo. La lastajn jarojn li travivis en mizero, sed kiam li mortis, la rusa nacio lin entombigis kiel sian plej grandan nacianon.

Lian vivon priskribis Stefan Zweig en la verko Tri majstroj (kun Balzac kaj Dickens). Zweig ankaŭ temas lin en Sternstunden der Menschheit.

[redaktu] Verkoj

Malriĉaj homoj (Бедные люди) (1845)
Sozio (Двойник) (1846)
Mastrino (1847)
Blankaj noktoj (1848)
Netoĉka Nezvanova (1849)
La sonĝo de la onklo (1859)
Komunumo Stepancikovo kaj ĝiaj loĝantoj (1859)
Humiligitaj kaj ofenditaj (1861)
Noticoj el la domo de morto (Записки из мёртвого дома) (1861-1862)
Vintraj notoj pri la someraj impresoj (1863)
Leteroj Elsubteraj (Записки из подполья) (1864)
Krimo kaj puno (Преступление и наказание) (1866)
Ludisto (Игрок) (1867)
Idioto (Идиот) (1868)
Eterna edzo (1870)
Demonoj (1871)
La taglibro de l' verkisto (1880-1881)
Adoleskanto (Подросток) (1875)
La fratoj Karamazov (Братья Карамазовы) (1879-1880)

En siaj verkoj li kondamnis revoluciulojn, kio vekis malamon de Stalino. Tial dum ties regado la verkoj de Dostojevskij ne estis publikigataj en Ruslando, lia nomo eĉ estis eliminata el listo de rusaj verkistoj, kvazaŭ li neniam ekzistus.

La romanoj Krimo kaj puno kaj La fratoj Karamazov ofte estas konsiderataj de multaj kritikistoj kiel la plej grandaj literaturaj verkoj de ĉiuj epokoj (Zweig, Šalda k.a.).

[redaktu] En Esperanto aperis

La fratoj de Karamazov (fragmento), tradukis J. Jovlev. Ivanovo, 1966. 75 paĝoj.
Krimo kaj Puno, tradukis Andrej Parfentjev. Jekaterinburg: Sezonoj, 1993. 487 paĝoj. (Serio Oriento-Okcidento 28.) Rete legeblas la 7-a ĉapitro.
El La taglibro de l' verkisto, tradukis Aleksander Korĵenkov:
- Enkonduko, en La Ondo de Esperanto 55, 1999.
- Centjarulino, en La Ondo de Esperanto 57, 1999.
- Iom pri la mensogado, en La Ondo de Esperanto 73, 2000.
- La paradoksisto, en La Ondo de Esperanto 84, 2001.
- Kampulo Marej, en La Ondo de Esperanto 102, 2003.
- Knabo ĉe Krista abio, en La Ondo de Esperanto 111, 2004.
Elektitaj verkoj de Dostojevskij en Esperanto.
- Volumo 1: Blankaj noktoj. Tradukis Grigorij Arosev, Aleksej Birjulin kaj Aleksander Korĵenkov. Kaliningrad: Sezonoj, 2002. (Rusa literaturo 8.) Enhavo:
  - Malriĉaj homoj.
  - Sozio.
  - Honesta ŝtelisto.
  - Blankaj noktoj.
  - Misfortuna historio. Tradukis Aleksej Birjulin.
  - Noticoj el la kelo. Tradukis Aleksajnder Korĵenkov. Rete legeblas la komenco.
- Eldonejo Sezonoj preparas ankoraŭ jenajn volumojn: Krimo kaj puno (reeldono), La idioto, La demonoj kaj La fratoj de Karamazov.
En Rusa novelaro (Kaliningrad: Sezonoj, 2003, Rusa literaturo 9):
- Honesta ŝtelisto. Tradukis Grigorij Arosev.
- Novjara balo kaj nupto. Tradukis Aleksander Korĵenkov.
- La sonĝo de ridinda homo. Tradukis Aleksander Korĵenkov.