Eduardo la 1-a (Anglio)
El Vikipedio
Eduardo la 1-a, naskita je la 17-a de junio 1239, mortinta je la 7-a de julio 1307, estis reĝo de Anglio el la dinastio de Plantaĝenato. Li regis de 1272, post la morto de sia patro Henriko la 3-a, ĝis sia morto.
Li estis kromnomita Longshanks (long-krurulo, pro sia alto de preskaŭ 1,90 m) aŭ "martelo de la skotoj"; sur lia tomboŝtono estas skribite en la latina lingvo: Hic est Edwardvs Primus Scottorum Malleus (tie ĉi estas Eduardo la Unua, martelo de la skotoj).
La unua granda sukceso de Eduardo estis la konkero de Kimrio, kies regantoj, kvankam vasaloj de la reĝo, ricevis de la patro de Eduardo la titolon de "Princo de Kimrio". Eduardo malagnoskis tiun interkonsenton kaj igis forkapti ŝipon, sur kiu vojaĝis Eleanor de Montfort por edziniĝi al Llywelyn la lasta, tiama princo de Kimrio; per tiu forkapto li evitis aliancon inter Llywelyn kaj Simon de Montfort, patro de Eleanor. En 1276/77 li invadis Kimrion kaj reduktis la princlandon al malgranda parto, tamen lasis la princan titolon kaj permesis la geedziĝon.
Post kimra ribelo sub la frato de Llywelyn, Dafydd, Eduardo komplete aneksis Kimrion kaj donis la titolon "Princo de Kimrio" al sia ĵus naskita filo. De tiu tempo ĉiuj unuenaskitaj anglaj reĝidoj portas tiun titolon.
En 1290, post antisemitisma kampanjo, Eduardo ekzilis ĉiujn judojn el Anglio. En 1294 li dekretis impostadon de eklezia propraĵo, kio igis li kontraŭulo de papo Bonifaco la 8-a.
En 1293 Eduardo vokis la skotan reĝon John Balliol al Londono, postulante ties omaĝadon. Sed Balliol aliancis kun Francio kaj preparis invadon de Anglio. Eduardo venkis lin kaj instalis vicreĝon, kiu regis Skotlando por Anglio.
Kiam Eduardo en 1307 estis survoje al Skotlando, li mortis en Burgh by Sands. Kontraŭ sia deziro li estis entombigita en la Abatejo Westminster.
| Antaŭulo: Henriko la 3-a 1216 - 1272 |
Reĝo de Anglio 1272 - 1307 |
Posteulo: Eduardo la 2-a 1307 - 1327 |
